پرندگان، دشمن طبیعی مهم حشرات

نگارش: مرضیه علی‌نژاد

پرندگان سالانه 400 تا 500 میلیون تن حشره می‌خورند. پرندگان حشره‌خوار نقش مهمی در کنترل جمعیت حشرات آفت در اکوسیستم‌های جنگلی و زراعی ایفا می‌کنند.

پرندگان در سراسر جهان سالانه 400 تا 500 میلیون تن سوسک، مگس، مورچه، پروانه، شته، ملخ، جیرجیرک و دیگر بندپایان را می‌خورند. این اعداد در پژوهشی به سرپرستی مارتین نایفلر از دانشگاه بازل سوئیس محاسبه شده‌اند. نتایج این پژوهش که در مجله Science of Nature منتشر شده است، نقش مهم پرندگان در کنترل جمعیت حشرات گیاهخوار را مورد بررسی قرار می‌دهد.

نایفلر و همکارانش ارقام خود را بر اساس نتایج حاصل از 103 پژوهش به دست آورده‌اند. این مطالعات میزان طعمه مصرف شده توسط پرندگان در هفت جامعه اکولوژیکی بزرگ جهان که به عنوان بیوم شناخته می‌شوند را مورد ارزیابی قرار داده‌اند. بر اساس برآورد آنها، این میزان بین 400 تا 500 میلیون تن حشره در سال است. محاسبات آنها توسط تعداد زیادی از پژوهش‌های انجام شده توسط گروه‌های تحقیقاتی مختلف در زیستگاه‌های مختلف در نقاط مختلف جهان تائید می‌شود.

نایفلر می‌گوید: « پرندگان حشره‌خوار در سراسر جهان سالانه به اندازه یک کلان شهر بزرگ مانند نیویورک انرژی مصرف می‌کنند. آنها این انرژی را با تغذیه از میلیاردها حشره گیاهخوار و آفت و همچنین سایر بندپایان دریافت می‌کنند.»

75 درصد از کل حشرات خورده شده (حدود 300 میلیون تن حشره در سال) توسط پرندگانی که در جنگل‌ها زیست می‌کنند و 100 میلیون تن باقیمانده توسط پرندگان موجود در مناطق ساوانا، علفزارها، زمین‌های زراعی، بیابان‌ها و توندراهای قطب شمال خورده می‌شود. پرندگان به طور فعال به خصوص در طول فصل تولید مثل (زمانی که برای تغذیه جوجه‌های خود به پروتئین بیشتری نیاز دارند) به شکار حشرات می‌پردازند.

همچنین طبق برآورد محققان، پرندگان حشره‌خوار تنها حدود سه میلیون تن بیومس دارند. نایفلر می‌گوید که حجم نسبتاً پایین بیومس پرندگان وحشی را می‌توان از طریق راندمان تولید بسیار پایین آنها توضیح داد. این بدان معنی است که انرژی زیادی صرف تنفس می‌شود و تنها حدود یک تا دو درصد باقیمانده به بیومس تبدیل می‌گردد.

نایفلر توضیح می‌دهد: «برآوردهای ارائه‌شده در این پژوهش بر اهمیت اکولوژیکی و اقتصادی پرندگان حشره‌خوار در کاهش جمعیت آفات بالقوه در مقیاس جهانی به ویژه در اکوسیستم‌ها و مناطق جنگلی تأکید می‌کند.»

او می‌افزاید: «تنها چند گروه شکارگر دیگر مانند عنکبوت‌ها و حشرات حشره‌خوار (از جمله مورچه‌های شکارچی) می‌توانند با پرندگان حشره‌خوار در توانایی خود در کاهش جمعیت آفات در مقیاس جهانی رقابت کنند.»

مطالعه دیگری در سال 2017 به سرپرستی نایفلر نشان داد که عنکبوت‌ها سالانه بین 400 تا 800 میلیون تن حشره مصرف می‌کنند. به نظر می‌رسد سایر گروه‌های شکارگر مانند خفاش‌ها، قورباغه‌ها، سمندرها و مارمولک‌ها از دشمنان طبیعی مهم حشرات گیاه‌خوار هستند.

پرندگان در گروه حیوانات در خطر انقراض قرار دارند زیرا عواملی مانند تخریب جنگل‌ها، افزایش وسعت کشت و کار، گسترش مصرف آفت‌کش‌های سیستمیک، برخورد با ساختمان‌ها و برج‌های مسکونی، آلودگی‌های نوری (اختلالات نوری) و تغییرات آب و هوایی به شدت جمعیت آن‌ها در معرض تهدید قرار داده است. اگر به زودی راه‌حل عملی برای کاهش این تهدیدات زیست‌محیطی ارائه نگردد، ما در آینده نزدیک از خدمات حیاتی پرندگان برای اکوسیستم – مانند کاهش جمعیت آفات – محروم می‌شویم.

منبع:

Martin Nyffeler, Çağan H. Şekercioğlu, Christopher J. Whelan. Insectivorous birds consume an estimated 400–500 million tons of prey annually. The Science of Nature, 2018; 105 (7-8) DOI: 10.1007/s00114-018-1571-z