نشست چهارم گروه تدوین راهبردها در سال ۱۳۹۷ با هدف تدوین استراتژی آینده اصلاح گیاهان دارویی در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کشور برگزار شد، در این جلسه ابتدا اقای دکتر جلیلی ضمن تبیین جایگاه گروه تدوین راهبردها به عنوان اتاق فکر و مرکز تولید ایده و افکارخوب و تحول آفرین در بخش منابع طبیعی کشور، به نقش موثر این گروه در هدایت، راهبری و جهت¬دهی تحقیقات و مطالعات در حوزه های راهبردی و سیاستی مرتبط با محیطهای طبیعی ایران اشاره نمودند و سپس با مهم برشمردن موضوع اصلاح و به زراعی گیاهان دارویی در کشور بر ضرورت تدوین و اجرایی سازی استراتژی مناسب با رویکرد اکوسیستمی و ارزش افزوده تاکید کردند .رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور از شرکت کنندگان این نشست خواستند نقطه نظرات و تجارب خود را در ارتباط با این رویکرد و واقعیت علمی و اجرایی جدید و ضرورتهای گسترش آن بر پایه ظرفیت های فنی، اقتصادی و اکولوژیکی کشور بطور روشن و شفاف بیان نمایند. ایشان همچنین توضیحاتی را پیرامون ضرورت کوتاه کردن زمان تولید ارقام با استفاده از روشهای پیشرفته و علم روز جهان ، برندسازی بیشترگیاهان دارویی و پژوهش بر روی گونه ها و ارقام وارداتی ارائه نمودند. سپس خانم دکتر فاطمه سفیدکن در ابتدای موضوع به تببین آن پرداختند، رئیس محترم موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به این نکته اشاره کردند ما به‌دنبال فکر‌سازی هستیم و موضوع امروز یکی از موضوعات بسیار سخت و پیچیده در کشور هست سپس آقای دکتر معصومی به جایگاه کارهای مولکولی در گیاهان دارویی پرداختند و به‌طور مشخص به بیان این موضوع پرداختند که ندانسته‌های زیادی در اصلاح گیاهان دارویی وجود دارد ولی طبیعت راه را تاحدی باز نموده است و در موضوع این بحث ما به دنبال سازگاری، حجم بیومس و ماده موثره هستیم. آقای دکتر زینلی مشاور محترم وزیر و مجری طرح ملی گیاهان دارویی با اشاره به فوریت و اهمیت توسعه فعالیتها در حوزه اصلاح و به زراعی گیاهان دارویی اظهار داشتند ما در زمینه اصلاح گیاهان دارویی بسیار کم کار کردیم و و با توجه به گستره وسیع اقدامات در این حوزه ،باید بیش از پیش به این موضوع پرداخته شود .ایشان با اشاره به اینکه ما بسیاری از صفات و خصوصیات گیاهان دارویی استراتژیک خود را را نمی شناسیم، نتوانستیم بخوبی از مزیت اقتصادی این گیاهان و استفاده از آنها در زنجیره ارزش اقتصادی کشور بهره مند شویم. آقای دکتر زینلی همچنین با اولویت برشمردن موضوع اصلاح با رویکرد بازار در کشور ، مراتب عالی حمایت وزارت متبوع را از اقدامات و پژوهش های راهبردی در این زمینه اعلام نمودند. آقای دکتر عباس‌زاده به سابقه تحقیقات در موسسه، شاخص‌ها، انتخاب گونه‌ها بر اساس لیست، گونه‌های الویت‌دار بخش، مجریان طرح‌های ملی و زیر پروژه‌ها پرداختند
آقای دکتر شریفی به‌عنوان عضو هیئت علمی محترم بخش تحقیقات گیاهان دارویی اظهار داشتند که پیچیدگی‌های بسیار زیادی وجود دارد و هدف اصلی ما تنها تولید نیست بلکه سازگاری در طبیعت با بکارگیری تکنیک‌های روز است، هدف دوم ما سودآوری است . اصلاح گیاهان دارویی با چالش‌هایی مواجه هستیم :
- عدم شناخت گیاهان دارویی
- عدم شناخت توسط بخش تحقیقات گیاه‌شناسی
- عدم شناخت کروموزومی
- عدم شناخت نیازهای اکولوژیک
- عدم وجود استاندارد
ما در بذرهای یک گونه تنوع بالایی داریم و همچنین دگرگشنی گیاهان دارویی زیاد است. دراصلاح باید ببینیم کدام صفات برای ما مهم‌تر است؛ ۱- اصلاح به مقاومت نظیر دما، ماده موثره، بهینه‌سازی، زمان کاشت و برداشت ۲- انتخاب پروتکل مناسب. آقای دکتر جعفری در خصوص موضوع جلسه اظهار داشتند باید گیاهان دارویی مورد نظر را لیست کرده و به ضرورت ورود به اصلاح گیاهان دارویی رسیده باشیم در این موضوع تاکید بر پایش است ، می‌بایست نگاه اکوسیستمی را مد نظر قرار بدهیم. آقای دکتر پور میدانی بیان داشتند در زراعت گیاهان دارویی باید ارقام کار کنیم و اهداف اقتصادی داشته باشیم. از الزامات اصلاح چه گیاهی در چه منطقه‌ای می‌توان توسعه داد. از مباحث مهم توجه به اکوسیستم و اقتصادی بودن آنها است. اگر صرفا دولتی عمل کنیم راه به جایی نمی‌بریم. باید شرکت‌های دانش‌بنیان انجام دهند موضوع مطروحه یکی از موضوعات دیانامیک است که موضوعات متنوعی در درون خود جای داده است. آقای دکتر نورمند موید موارد الویت‌بندی اصلاح گیاهان دارویی به مسائل ذیل مرتبط دانستند:
مسائل اقتصادی،سطح زیر کشت، میزان سازگاری در شرایط اهلی شده، میزان دسترسی به منابع ژنتیکی موجود، انتخاب بر اساس میزان مقاومت به تنش‌های خشکی گرما، شوری، سرما، تمایل کشاورزان به جاگزینی گیاهان دارویی با محصولات زراعی و بهره‌برداری زراعی و پر‌سود، میزان تاثیر در سلامت جامعه، اشتغال‌زایی سپس ایشان به موضوعات ذیل پرداختند؛
اهداف اصلاح گیاهان دارویی و به علوم وابسته به اصلاح نباتات، آشنایی با علم تکامل، روشهای اصلاح گیاهان خود‌بارور، روشهای اصلاح گیاهان دگر‌بارور، مراحل تولید واریته‌های هیبرید و در پیشنهادات اظهار داشتند قبل از شروع کار اصلاحی و انتخاب اصلاح گیاهان دارویی بهتر است با موسسه اصلاح و تهیه نهال بذر، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال نیز هماهنگی‌های لازم به‌عمل آید تا از موازی‌کاری جلوگیری شود و برای هر گیاه دارویی خود بارور و دگر بارور پیشنهاد می‌شود از روشهای بدون دورگ‌گیری از قبیل گزینش توده‌ای شروع به‌کار کرد. آقای دکتر صفری از دید مرتع به موضوع نگاه کردند و اظهار داشتند بدترین ضربه برای مراتع اقتصادی کردن آنها است، با توجه به رسالت موسسه حفظ مرتع و انقراض گونه‌ها (به لحاظ مولوکولی)در مراتع است،
آقای مهندس فیاض اظهار داشتند که ما وقت را به اندازه کافی از دست داده‌ایم، عدم توسعه یافتگی باعث عدم خداحافظی با کشاورزی می‌شود وقتی ما صحبت از اصلاح می‌کنیم اصلاح در مزرعه مدنظر ماست. برای کشاورز عایدی مهم است نه اینکه چه گیاهی را بکارد با توجه به شرایط کنونی کشور باید موضوع آب و اشتغال را مد نظر قرار بدهیم و طرح الگوی کشت را مورد بررسی قرار دهیم.
آقای دکتر علی اشرف جعفری اظهار داشتند که توده‌های بومی گزینه مناسبی برای این‌کار نیست موارد مهمی که باید مد نظر قرار داد؛ به لحاظ عملکرد، ماده موثره، مقاومت به تنشخشکی و مکانیزاسیون است. باید از ارتباطات بین‌المللی کمک بگیریم و ارقام خارجی را کنار ارقام خود قرار دهیم، در موضوع جلسه امروز به‌نژادی و به‌زراعی هر کدام نقش به اندازه مساوی دارند.
خانم دکتر سفیدکن الویت جدی در موضوع مورد بحث را افزایش سطح زیر کشت دانستند. ارزش افزوده بالا ، اشتغال و استاندارد را مهم برشمردند و افزودند که باید استانداردها منطبق با استانداردهای بین‌المللی باشد. تغییر الگوی کشت را مهم دانستند و اضافه کردند که گونه‌ها ماده موثری دارند اما رقمی که ارزش اقتصادی ندارد، اصلاح را برای مزرعه می‌خواهیم و نه برای طبیعت. و همچنین به موضوع تفاوت میزان اسانس گل محمدی بلغارستان و ایران پرداختند .آقای دکتر جلیلی اظهار داشتند که گیاهان دارویی را در قالب ارزش افزوده نگاه کنیم و موضوع در دوقالب حاکمیتی و غیر حاکمیتی قابل بررسی است و این نته مطرح است که تحقیقات باید براساس مزید نسبی ملی باشد یا باید نیم‌نگاهی نیز به خارج داشت این سوال نیز مطرح است آیا اگر کمیت را افزایش دهیم باید بر روی مزید نسبی خارجی تاکید داشته باشیم. حلقه مفقوده در شرکت‌های خصوصی، اصلاح گیاهان دارویی براساس خط‌مشی شرکت‌ها است مشکل ما همین جا است و در زراعت نیز چنین مکشلی داریم. ما متاسفانه یک کشت‌و‌صنعت واقعی نداریم. کشت‌و‌صنعت‌ها از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردارند. در خاتمه اظهار داشتند که به آیتم‌های مطروحه در این جلسه در نشست بعدی بررسی شود
