شش سال از گشایش باغ گیاهشناسی ملی ایران به روی مردم علاقمند و عاشق طبیعت، گیاه و منظرههای ناب میگذرد. خوشبختانه در این چند سال آوازه این باغ در شهر و کشورمان پیچید و بازدیدکنندههای فراوانی از آن دیدن کردند، گرچه هنوز مردم بسیاری در باغ حضور نیافتهاند.
در سال جدید، همزمان با آغاز بازدیدهای عمومی باغ، با تلاشها و زحمات شبانهروزی مجموعه باغ گیاهشناسی ملی ایران، چهار قطعه از کلکسیونهای باغ، تکمیل و بهروی هموطنان عزیز گشوده میشود:
- کلکسیون رویشی البرز جنوبی
- کلکسیون رویشی زاگرس
- کلکسیون رویشی بیابانی ایران – تورانی
- کلکسیون رویشی هیمالیا
کلکسیون رویشی البرز جنوبی
البرز مرکزی بخشی از سلسله جبال البرز است که بیشترین ارتفاع را دارد. رشتهکوههای البرز مرکزی به دو دامنه شمالی و جنوبی تقسیم میشود. ازنظر تقسیمبندی رویشگاهی، بخشی از دامنه جنوبی البرز مرکزی در استان تهران واقع شده و جزء ناحیه ایرانی تورانی است. پوشش گیاهی البرز جنوبی بسیار غنی و متنوع است. بهدلیل بالا بودن تعداد گونههای انحصاری، این رویشگاه یکی از ذخیرهگاههای ژنتیکی ایران بوده و ارزش بالایی برای حفاظت دارد.
کلکسیون رویشی زاگرس
جنگلهای زاگرس بخش وسیعی از رشتهکوه زاگرس را میپوشانند. رویشگاه زاگرس باغ گیاهشناسی ملی ایران با وسعتی حدود سه هکتار معرف جنگلهای طبیعی زاگرس است. سه تپه مصنوعی در این قسمت ساخته شده که مرتفعترین آنها ۱۰ متر ارتفاع دارد. این جنگل از نظر حفاظت گونههای بلوط و سایر گونهها نقش مهمی ایفا میکند و با تجدیدحیات طبیعی از طریق بذر امید آینده برای تامین گیاهان مورد نیاز برای بازکاشت جنگلهای در حال نابودی زاگرس بهحساب میآید.
هر سه گونه بلوط جنگلهای طبیعی زاگرس در این قسمت کشت شدهاند. بهعلاوه گونههایی از جنس بادام، پسته، زالزالک، گلابی، بارانک، سماق و ارغوان نیز کاشته شدهاند.
از نکات مهمی که در قطعه زاگرس بسیار حائز اهمیت میباشد وفور تجدید حیات جنسی گونههای بلوط است. این در حالی است که هر سه گونه بلوط فوق الذکر در جنگلهای طبیعی زاگرس عمدتاً به صورت شاخهزاد تجدید حیات میکنند اما در این قطعه با رعایت تمهیدات لازم از جمله قرق کامل و نبود چرای دام و همچنین عدم جمعآوری بذرها، تجدید حیات جنسی بخوبی و براحتی صورت گرفته به طوری که کف جنگل مفروش از نونهال تا نهالهای چندساله است. با توجه به اینکه سن درختان موجود در قطعه زاگرس به نسبت کم است، ارتفاع و قطر درختان نیز کمتر میباشد بطوریکه حداکثر ارتفاع و قطر درختان این قطعه به ترتیب حدود ۱۵ متر و ۵۰ سانتیمتر متغیر است.
کلکسیون رویشی بیابانی ایران – توران
ناحیه رویشی ایرانی تورانی بخش وسیعی از ایران را در بر میگیرد. این ناحیه بر حسب ارتفاع از سطح دریا به دو بخش کوهستانی و دشتی تقسیم میشود. اکثر کویرها، بیابانها، شورهزارها و تپههای شنی بخش مرکزی ایران در منطقه دشتی ایرانی تورانی قرار دارند.
در این رویشگاه از باغ گیاهشناسی، بخش دشتی ناحیه رویشی ایرانی تورانی ایجاد گردیده است و ۲۳ اجتماع گیاهی معرف ناحیه دشتی ایرانی تورانی در آن مستقر گردیدهاند و شامل پوششهای شورروی و شورپسند بوده که در کنار یک دریاچه نمک مستقر گردیدهاند.
کلکسیون رویشی هیمالیا
رویشگاه هیمالیا از سه تپه تشکیل شده است که ارتفاع بلندترین آنها ۱۹ متر و ارتفاع متوسط تپهها ۱۶ متر است. تعداد ۲۰۰ تخته سنگ بزرگ در دامنه تپهها بهصورت سمبلیک قرار داده شده که نشاندهنده شرایط کوهستانی منطقه هیمالیا است. طراحی کاشت با توجه به محدودیتهای بسیار در زمینه تهیه گیاهان مناسب و سازگار با شرایط محیطی و براساس تیپبندی گیاهی صورت گرفته است. با توجه به اینکه محدوده گسترش ناحیه هیمالیا بسیار وسیع است، در این پروژه سعی شده گونههای گیاهی مدنظر قرار گیرند که از لحاظ بومشناختی با شرایط آب و هوایی تهران سازگار باشند. در حال حاضر جامعه گیاهی سوزنیبرگ شامل توده سدر دئودار و توده کاج کاشفی و جامعه جنگلی پهن برگ همیشه سبز شامل توده درختی بلوط همیشه سبز و جامعه جنگلی پهنبرگ خزانکننده شامل توده درختی شبخسب و صنوبر در این قسمت استقرار یافتهاند.