مطالعات گوناگون نشان داده است که استفاده از قطعات نمونه ثابت که به طور دایمی در جنگل مستقر هستند بهترین روش برای پایش و ارزیابی روند تغییرات جنگل می‌باشد. در جنگلهای هیرکانی شمال کشور هر چند پارسلها و قطعاتی به‌طور پراکنده تحت عنوان قطعات و پارسلهای دائمی و شاهد در نظر گرفته شده‌اند، ولی تاکنون به‌طور سیستماتیک و مدون قطعه نمونه‌های دائمی برای پایش سرتاسری و درازمدت جنگلهای هیرکانی و ارسبارانی تعیین و پیاده نشده است. در این راستا و به‌منظور رفع این خلأ اطلاعاتی بسیار مهم و آگاهی از اثرات تغییرات اقلیمی و پیامدهای برنامه‌های اجرا شده، پایش کیفی جنگلهای هیرکانی و ارسباران به‌عنوان مهم‌ترین رویشگاه‌های جنگلی کشور در قالب دو پروژه ملی در سرلوحه برنامه‌های گروه اندازه‌گیری و مدیریت جنگل بخش تحقیقات جنگل قرار گرفته است.
در فاز اول این پروژه‌ها بیش از ۲۰۰۰ قطعه نمونه دائمی ۱۰۰۰ مترمربعی در قالب روش نمونه‌برداری دومرحله‌ای در ۴۸ حوضه آبخیز منتخب در جنگلهای هیرکانی و ارسباران پیاده شده و پس از ثبت مختصات، درختان موجود در قطعه نمونه‌ها علامتگذاری و مشخصه‌های رویشی آنها برداشت خواهد شد. فرایند آماربرداری از درختان موجود در قطعات نمونه در بازه‌های زمانی ۵ ساله و تکرار و مشخصه‌های کیفی جنگل نظیر رویش و تراکم واحد سطح مورد ارزیابی و مقایسه قرار خواهند گرفت. همچنین با تعیین گونه‌های موجود در قطعات نمونه، شاخص‌های مهم تنوع زیستی برای هر قطعه محاسبه و به‌منظور تعیین عوامل محیطی اثرگذار بر این شاخص‌ها، مدل‌سازی تنوع زیستی در بازه‌های زمانی ۵ ساله با استفاده از تکنیک هوش مصنوعی انجام و مقایسه خواهد شد.
علاوه بر پروژه‌های تحقیقاتی مذکور، قطعات نمونه دائمی مستقر شده در این جنگلها به‌عنوان پایه و اساسی برای سایر مطالعات و فعالیت‌های تحقیقاتی و پایش سایر مشخصه‌های مرتبط با جنگل مورد استفاده قرار خواهند گرفت. با توجه به اهمیت زیاد رویشگاه‌های هیرکانی و ارسباران، نتایج به‌دست آمده از این پروژه‌ها می‌تواند با تأمین اطلاعات به‌هنگام و دقیق گام مؤثری در راستای مدیریت صحیح این منابع و حفظ و ارتقای آنها به‌شمار آید.
نقشه حوضه‌های آبخیز منتخب به‌منظور پایش کیفی جنگلهای هیرکانی
