جلوگیری از وقوع سیلاب اگر غیرممکن نباشد بسیار دشوار است اما مدیریت سیلاب در جهت کاهش خسارات وارده، نیاز به برنامه ریزی بلند مدت و جامع در جهت بهینه سازی کاربری اراضی حوزه های آبخیز، متناسب با استعداد و طبیعت اولیه آن، عدم دست کاری های غیرکارشناسانه در طبیعت، حفظ و به رسمیت شناختن حریم رودخانه ها و غیره دارد.
استان خوزستان از نظر مورفولوژی از دشتهای رسوبی-سیلابی، اراضی پست و شور(هورها) تشکیل شده است. ساختار شکل گیری این اراضی بر اساس سیلاب هایی بوده که در گذشته در این استان به وقوع پیوسته است.
وقوع سیل در استان خوزستان، خسارات چند میلیاردی به کشاورزی، تاسیسات زیربنایی و مناطق مسکونی وارد میآورده است (بهارلویی و همکاران، ۱۳۸۵). متاسفانه همواره اولین و ساده ترین راهکار برای مقابله با خسارت سیل، مهار سیلاب به وسیله سدها و بندهای خاکی بوده است. بر طبق آمار موجود از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۶، تعداد ۱۰۹ بند خاکی در استان خوزستان احداث شده است (درگاهیان و همکاران، ۱۳۹۷).
همچنین از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۵، تعداد ۱۴ سد جدید در حوزه آبخیز زهره-جراحی، ۱۷ سد در حوزه آبخیز رودخانه کارون و ۸ سد در حوزه آبخیز رودخانه کرخه احداث شده است (رضوی زاده و خسروشاهی، ۱۳۹۷). احداث این سازه ها با کاهش چشمگیر ظرفیت سیلابی دشتهای خوزستان، بی تردید در فعال شدن کانونهای گرد و غبار استان تاثیر بسزایی داشته اند. این در حالی است که، اقدام مهم و اصولی جهت مقابله با خطر و به ویژه خسارات سیل پهنه بندی سیلاب می باشد تا با تعیین نوارهای ساحلی سیل گیر در حاشیه رودخانه ها، نوع کاربری هر پهنه متناسب با میزان خطر سیل گیری تعیین شده و سرمایه گذاریها در حاشیه های رودخانه با خطرات آتیه سیل مواجه نباشند.
لذا شناسایی مناطق سیلگیر، تهیه نقشه محدوده سیلگیر و پایش تغییرات سطوح سیلگیر در طی زمان، از اقدامات اساسی و برنامه ریزی شده که به عنوان یک گزینه مهم در مقابله با خطر طبیعی سیل و کاهش خسارات ناشی از آن در نظر گرفته شود.
متن کامل این مقاله را به قلم سمانه رضوی‌زاده، استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در بخش دیدگاههای نشریه طبیعت ایران به نشانی زیر بخوانید:
http://irannature.areeo.ac.ir/article_121264_d6b07f897344b42701abdee3bb3f2e27.pdf
