سیدموسی صادقی، عضو هیئت علمی بخش تحقیقات جنگل مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در یک یادداشت علمی، ضمن اشاره به سابقه تاریخی، ویژگی‌ها، مزایا و معایب کشت و توسعه گونه کهور آمریکایی (Prosopis juliflora) آورده است: با توجه به قدرت تهاجمی همچنین، قدرت زیاد گونه کهور آمریکایی در رقابت با گونه‌های بومی، ضروری است در حال حاضر، کشت و توسعه این گونه، در استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان متوقف شده و به‌جای آن از گونه‌های جنگلی بومی استفاده شود و در سایر استان‌ها نیز، پس از بررسی و پایش رفتار و وضعیت آن در اراضی تحت پوشش، می‌توان تصمیم گرفت.
به گزارش روابط عمومی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، در این یادداشت آمده است:
کهور آمریکایی (Prosopis juliflora) که در ایران با نامهای محلی سمر، کهور پاکستانی، کهور مکزیکی و کرت دریایی شناخته میشود، از سالهای گذشته وارد ایران شده و کشت و توسعه یافته است. درختی است از خانواده لگومینوز که تا ارتفاع 12 متر می‌رسد. انتشار جهانی این گونه از اوایل سده 19 میلادی از آمریکای جنوبی شروع شده و از آن قاره به سایر نقاط جهان با اهداف کنترل جنگل‌زدایی و بیابان‌زایی گسترش یافته است. این درخت به‌دلیل ظرفیت چشمگیر برای رشد در شرایط سخت خاک (خاک‌های شور و قلیا و فقیر) در بسیاری از مناطق خشک و نیمه‌خشک، گرم و نیمه‌گرم در سطح جهان گسترش یافته است، به‌طوری‌که هم‌اکنون در پنج قاره (یکصدو چهل کشور و جزیره) انتشار دارد. این گونه دارای مزایا و معایبی است. از مزایای آن می‌توان به تولید غذا، دارو، چوب و استقرار آسان آن در طبیعت و از معایب آن به مصرف بیش از حد آب‌های زیرزمینی، رقابت شدید با گونه‌های گیاهی بومی و نقش تهاجمی آن اشاره کرد.
بر پایه بررسی منابع علمی انجام شده، تاریخ دقیق و مستند از ورود رسمی این گونه به ایران، در دسترس نیست، اما بر پایه مصاحبه‌های انجام شده با کارشناسان باتجربه، مشخص شده که ورود رسمی این گونه به ایران از دهه 1340 هجری شمسی شروع شده است. با آغاز عملیات اجرایی احداث پایگاههای هوایی در جنوب ایران (کنارک، بندرعباس و بوشهر)، مجریان این پروژه‌ها با هدف تثبیت اراضی اطراف باندهای پرواز، اقدام به ورود و کشت گسترده این گونه در ایران کردند. از آن زمان تاکنون، این گونه توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور تکثیر و در پروژه‌های تثبیت شنهای روان و بیابان‌زدایی و حتی جنگل‌کاری و حاشیه جاده‌ها و بزرگراهها کشت شده است.
هم‌اکنون این گونه، در قسمتهای گرمسیری و نیمه‌گرمسیری کشور شامل استان‌های ایلام، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، فارس، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان کشت شده ضمن اینکه، در بخشهایی از این ناحیه، به‌صورت خودرو رویش داشته و در بعضی مناطق، تعداد درختان این گونه، در هکتار افزایش یافته است.
بر پایه منابع علمی قابل دسترس، این درخت قدرت آللوپاتی و تهاجمی دارد و در خیلی از کشورها در قارههای آفریقا، آسیا، آمریکا و اقیانوسیه وضعیت تهاجمی داشته و با آن مبارزه مکانیکی یا شیمیایی کرده‌اند که با توجه به هزینه زیاد عملیات اجرایی آن، موفقیت چندانی هم به‌همراه نداشته است. بنابراین، منابع علمی منتشرشده، نشان‌دهنده قدرت تهاجمی این گونه در گسترشگاههای جدید آن است.
بر پایه تحقیقات انجام شده توسط بخش تحقیقات جنگل مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، پراکنش این گونه در جنوب ایران را می‌توان به سه گروه اصلی به‌شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
1) توده‌های دست‌کاشت: این توده‌ها که با عنوان توده‌های مدیریت‌شده نیز نامیده می‌شوند، به‌طور عمده در اراضی شنی، تپه‌های شنی و کانون‌های گردوغبار و یا اراضی بیابانی با هدف کنترل فرسایش خاک احداث شده‌اند. در بعضی مناطق که اراضی، جزء گروه‌های مذکور نیستند نیز کشت این گونه مشاهده شده است. فاصله کاشت درختان در این اراضی بین 8 تا 10 متر است و تاج‌پوشش درختان، سطح زمین را به‌طور کامل پوشش نداده و بخشی از اراضی تحت تابش مستقیم نور آفتاب است. این توده‌های دست‌کاشت در همه استان‌های فوق‌الاشاره وجود دارند.
2) درخت‌زارهای پراکنده و خودرو: تحقیقات انجام شده نشان داد که این درخت توان رویش خودرو در بخشی از طبیعت جنوب ایران را دارد، به‌طوری‌که به‌صورت پراکنده و در بعضی مناطق به‌صورت متراکم نیز در این اراضی رویش دارد. در استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان (بخش بلوچستان) و جنوب کرمان، رویش خودروی این درخت مشاهده شده است.
3) گروه‌های درختی متراکم: این فرم رویشی در گروه‌های حداکثر تا 1000 متر مربعی، در استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان مشاهده شد. در این استان‌ها در مناطق نزدیک به خلیج فارس و دریای عمان (به فاصله حداکثر پنج کیلومتر) قطعات جنگلی خودروی متراکم آن مشاهده شد. به‌عنوان نمونه، این گروه‌های درختی در اطراف شهرهای دیر در استان بوشهر و میناب در استان هرمزگان دیده شدند.
درختان متعلق به هر سه گروه فوق، گل، میوه و بذر دارای قوه نامیه تولید میکنند. در عرصه‌های طبیعی (جنگل و مرتع)، زراعی و باغی و فضای سبز شهری، رویش خودروی این گونه به شکل نهال و درختان بالغ دیده شده است.
به‌طور خلاصه، در یک جمعبندی می‌توان گفت:
کهور آمریکایی از دهه 1340 به‌منظور تثبیت شنهای روان و کنترل فرسایش خاک و کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان کشت شده است. همزمان با کشت مدیریت‌شده آن، در اراضی مرتعی، مسکونی، صنعتی، کشاورزی و باغات نیز کشت و توسعه یافته است. توسعه این گونه به‌صورت خودرو در اراضی مذکور نیز انجام شده که در استان‌های بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان که دارای هوای گرم‌تر و مرطوب‌تر هستند (نسبت به سایر مناطق تحت پوشش این گونه)، سطح بیشتری را اشغال می‌کند، به‌طوری‌که در بعضی مناطق حاشیه دریا، فرم متراکم به‌خود گرفته است. با توجه به قدرت تهاجمی این گونه و قدرت زیاد آن در رقابت با گونه‌های بومی، ضروری است در حال حاضر کشت و توسعه این گونه، در استان‌های بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان متوقف شده و به‌جای آن از گونه‌های جنگلی بومی استفاده شود. در سایر استان‌ها ضروری است که رفتار و وضعیت این گونه در اراضی تحت پوشش آن پایش شود که بتوان به‌درستی تصمیم‌گیری کرد و در برنامه‌ریزی آینده از نتایج به‌دست‌آمده استفاده کرد.
جهت دریافت اخبار در کانال ایتا مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور کلیک کنید.
