جنگلداری مدرن در مسیر انقلاب صنعتی چهارم

عباس گرجی

پژوهشگر بخش مکانیزاسیون، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

مقدمه

با پیشرفت فناوری دیجیتال، صنعت سنتی گذشته با سرعت چشمگیری در حال تبدیل شدن به صنعتی هوشمند می‌باشد. این مسئله باعث ایجاد انقلابی دیگر در صنعت، تحت عنوان انقلاب صنعتی چهارم (Industry 4.0) شده است. تأثیرات صنعت چهارم از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست، در سراسر دنیا قابل توجه خواهد بود. در حال حاضر این تحول به لطف علومی مانند هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) و اینترنت اشیاء (IoT) با سرعت خیره کننده‌ای در حال توسعه می‎‌باشد.

به طوری که با پیشرفت‌های اخیر حوزه دیجیتال، بیان شده‌ است که نقطه تکینگی فناوری (Technological singularity) خیلی زودتر از آنچه انتظار می‌رود اتفاق خواهد افتاد (سینگ و همکاران.، 2020). با توجه به مزایای اقتصادی و زیست محیطی صنعت چهارم، رد پای این تحول در صنعت جنگلداری نیز دیده شده که محققین از آن به عنوان جنگلداری چهارم (Forestry 4.0) تعبیر می‌نمایند. ولی به دلایل مختلفی استفاده و توسعه فناوری در جنگل کندتر از دیگر بخشهای صنعتی پیش می‌رود. از جمله این علل عبارتند از:

• جنگل‌ها در بیشتر کشورها، جزء اراضی ملی بوده و عمدتاً درگیر سیاست‌های غلط و یا محافظه‌کارانه دولت‌ها قرار می‌گیرند.
• دسترسی به بسیاری از جنگلها به دلیل صعب العبور بودن، دشوار بوده و نیاز به تجهیزات خاص داده برداری خواهد داشت.
• معمولاٌ پیمانکارانی که برای عملیات‌های مختلف جنگل بکار گرفته می‌شوند، دارای منابع مالی محدود می‌باشند.
• با وجود رشد فناوری‌های دیجیتال و در دسترس بودن آنها در بازار، تعداد افراد متخصص با دانش لازم جهت بکارگیری این امکانات در بخش جنگل پایین است (فنگ و همکاران.، 2020).

زمینه‌های تحقیقاتی صنعت چهارم در جنگل

زمینه‌های تحقیقاتی را می‌توان به چهار دسته کلی تقسیم نمود.

• بخش اول شامل پایش و کنترل محیط به کمک ابزار سنجش از دور (Remote Sensing) مانند انواع سنجنده‌ها، استفاده از تصاویر هوایی گرفته شده بوسیله هواپیما یا پهپاد، استفاده از فناوری تشخیص و اندازه‌گیری نوری (LIDAR) می‌باشد.
• بخش دوم، استفاده از اینترنت اشیاء در جنگل با کمک فناوری شبکه‌های حسگر بی سیم (WSN) و انواع حسگرها جهت ارتباط و کنترل برخط مدیران و اوپراتورها با دستگاه‌ها و ماشین‌های عملیاتی جنگل را در برمی‌گیرد.
• بخش سوم شامل، توسعه فناوری‌های نسل بعد که در برگیرنده انواع سخت افزارها و نرم افزارهای لازم خواهد بود.
• بخش چهارم، طراحی مدل‌ها و الگوریتم‌های تحلیل داده‌های کلان (Big Data) و پیش بینی رفتار سیستم با کمک هوش مصنوعی و یادگیری عمیق (Deep Learning).

بنابراین، Forestry 4.0 صرفاً مسئله پیاده سازی فناوری نیست بلکه شامل یک تغییر الگو به سمت دیجیتالی شدن کامل، اتوماسیون و افزایش دقت سیستم زنجیره تأمین جنگل است.

مراجع

Feng, Y., & Audy, J-F. 2020. Forestry 4.0: a framework for the forest supply chain toward Industry 4.0. https://doi.org/10.1590/0104-530X5677-20

Singh, R., Gehlot, A., Akram, Sh., Thakur, A., Buddhi, D., & Das, P. 2020. Forest 4.0: Digitalization of forest using the Internet of Things (IoT). https://doi.org/10.1016/j.jksuci.2021.02.009