در روز سه‌شنبه 19 مرداد 1400 مراسم بزرگداشت روز تنوع زیستی و اولین جشنواره ملی منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی با حضور دکتر بازرگان معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دکتر اسکندر زند مشاور وزیر و مرجع کنوانسیون تنوع زیستی کشور، دکتر جعفر آقایی رئیس مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور، دکتر چنگلوایی رئیس سازمان حفظ نباتات، دکتر منصور رئیس سازمان جنگلها و مراتع و آبخیزداری، دکتر تولیت رئیس مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و مدیرانی از سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان پدافند غیر عامل، اتحادیه انجمن‌های منابع طبیعی و اتحادیه انجمن‌های علوم زیستی، روسای مراکز و موسسات تحقیقاتی به صورت حضوری در محل سـالن اجتماعات سازمان تحقیقات و برای سایر پژوهشـگران و علاقمندان به تنوع زیستی و منـابع ژنتیکی به صورت مجازی برگزار گردید.
در این مراسم حجت الاسلام سعیدیان مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان تات ضمن گرامیداشت فرارسیدن ایام ماه محرم این ماه را فرصتی برای كسب بصيرت و دشمن‌شناسي خواند. وی با اذعان بر این موضوع که حدود ۳۰ آیه در قرآن کریم به موضوع تنوع زیستی اشاره دارد، ارزش‌های اخلاقی را اصلی مهم در حفاظت از این منابع خواند و احترام به کارکردهای پیچیده طبیعت را مستلزم وجود یک التزام اخلاقی برای حفظ ساز و کارهای ذاتی میان موجودات دانست.
دکتر کامبیز بازرگان معاون وزیر و رئیس سازمان تحقیقات با تسلیت فرارسیدن ایام سوگواری شهادت اباعبدالله الحسین علیه السلام به تبیین موضوع توسعه پایدار پرداخت و افزود: با توجه به توسعه بی‌حد و توجه یک طرفه به مدرنیته، موضوع پایداری توسعه نزدیک به چهل سال است که در ادبیات توسعه‌ای دنیا ظهور و بروز کرده است. توسعه پایدار، نیازمند مبانی عمیق و پژوهش‌های دقیق است، علاوه براینها تحقق اهداف توسعه پایدار نیازمند تحولات بنیادین در رفتارها و روال‌های اشتباه است؛ متاسفانه در پایداری منابع آب، غذا و سلامت به دلیل عدم توجه به زیرساخت‌ها مشکلات متعددی در توسعه پایدار ایجاد شده است.
دکتر بازرگان بر اهمیت پژوهش و ارائه مدارک مستند و نیز پژوهش‌های کاربردی تاکید کرد و افزود: حفاظت از تنوع زیستی و منابع ژنتیکی که قدمتی بیش از یک قرن دارد، نیازمند توجه جدی است که خوشبختانه با شکل‌گیری کنوانسیون تنوع زیستی و تصویب قوانین مرتبط با صیانت از منابع ژنتیکی شاهد قدم‌های مهمی در امر شناسایی، پالایش وجمع‌آوری منابع ژنتیک جانداران دریایی، جانوری، گیاهی، مراتع، و … در راستای حفاظت از تنوع زیستی هستیم.
دکتر بازرگان در ادامه با قدردانی از مدیران شایسته سازمان تات که از سال ۹۳ برای تصویب و اجرای قانون حفاظت از ذخایر ژنتیکی کشور تلاش بی‌وقفه کردند موفقیت‌های امروز در استقرار ساختار قانونی برای حفاظت از تنوع زیستی را مرهون تلاش این بزرگان دانست و بر ضرورت توجه به زیرساخت های منابع ژنتیکی، فرهنگ‌سازی و توجه به منابع زیستی در ادامه تلاش‌های صورت گرفته تاکید کرد.
دکتر بازرگان، برگزاری جشنواره ملی تنوع زیستی را اقدامی مهم در راستای آگاهی بخشی و انسجام در این حوزه برشمرد و افزود: حضور موثر دانشگاهیان، بخش خصوصی، شرکت های دانش بنیان و بهره‌برداران در این جشنواره از نقاط قوت برگزاری این رویداد ملی است.
دکتر اسکندر زند مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور ضمن معرفی اجمالی این کنوانسیون و اهداف آن بیان داشت: کنوانسیون تنوع زیستی در سال ۱۹۹۲ تشکیل شد و از اهداف آن می‌توان به حفاظت از تنوع زیستی، تضمین بهره‌برداری پایدار و تضمین تسهیم عادلانه مزایای حاصل از بهره برداری از منابع ژنتیکی اشاره کرد. تنوع ژنی و زیستی بسیار حائز اهمیت است و جامعه باید با این سرمایه ملی آشنا شود.
دکتر زند با تاکید بر اهمیت جایگاه کنوانسیون تنوع زیستی در حفظ منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور افزود: به استناد مصوبه هشتمین اجلاس کشورهای عضو کنوانسیون تنوع زیستی، ۱۰ مرجع ملی ذیل این کنوانسیون شکل گرفته است که این ساختار شامل ۶ مرجع از سازمان محیط زیست، ۲مرجع از وزارت جهادکشاورزی و ۲مرجع از وزارت علوم تحقیقات و فناوری در حوزه‌های تعریف شده تخصصی است.
دکتر زند ادامه داد: با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود تا سال 2050 جمعیت انسانی در سراسر جهان بیش از دو برابر رشد کند خاطر نشان کرد: امنیت غذایی از جمله مباحث جهانی است که بر مفهوم دسترسی به غذای کافی برای همه مردم در تمامی اوقات به منظور زندگی سالم و فعال اشاره دارد و این در حالی است که مفهوم تنوع زیستی پایدار در این راستا به عنوان یک هدف مطلوب مطرح می‌گردد و دلالت بر حفظ تنوع گیاهی و دامی موجود و یا بهبود آن دارد. مرجع کنوانسیون تنوع زیستی کشور از بهره‌برداری بی‌رویه به عنوان یکی از عوامل مهم تهدید‌کننده طبیعت نام برد و اضافه کرد: تغییر الگوی مصرف انسان‌ها اغلب اصلی‌ترین علت این بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی است.
ایشان همچنین از تغییر استراتژی‌های جهانی تنوع زیستی برای سال ۲۰۲۰ میلادی به بعد با توجه به سرعت زوال بی‌سابقه تنوع زیستی در جهان خبر داد و افزود: استراتژی‌های جهانی تنوع زیستی دهه ۲۰۱۱-۲۰۲۰ به پایان رسیده است و کارگروهی برای تدوین استراتژی های جدید در جهت تحول سریع در این زمینه تشکیل شده است
دکتر زند تلاش برای افزایش تعداد، وسعت و اتصال مناطق حفاظت شده در خشکی و دریا را راهکار مهمی دانست و از اهمیت حمایت سایر دستگاه‌های مرتبط با این کنوانسیون در موفقیت این نهاد سخن گفت. تبیین استراتژی‌ها و مالکیت ژن‌های اختصاصی کشور در راستای حفظ تنوع زیستی نیاز به حمایت سایر بخش‌ها و به ویژه همکاری با NGO های مرتبط دارد.
دکتر زند با بیان اینکه باید تنوع زیستی را به نیازهای روزمره مردم پیوند دهیم تا احساس مسئولیت برای حفظ تنوع زیستی و پیشگیری از نابودی آن در میان آن ها گسترش یابد افزود: از آنجائی که تلاش هرکشور و جامعه‌ای، دست‌یابی به رفاه و آسایش بیشتر، جبران عقب‌ماندگی و به عبارتی بهره‌مندی از زندگی بهتر و برتر است، مسلماً رسیدن به چنین اهدافی، نیازمند توسعه پایدار است که در آن به تمامی ابعاد و جنبه‌های توسعه به طور همزمان و متوازن توجه شده باشد.
دکتر محمد جعفر آقایی رئیس مرکز ملی مدیریت منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور با اشاره به اینکه تنوع زیستی یک ویژگی مهم زندگی و حیات است که براساس گوناگونی وسیع گیاهان و جانوران تبیین شده است، از تنوع زیستی بعنوان یک منبع تجدیدناشدنی که از دست‌دادن آن غیرقابل جبران خواهد بود نام برد و اهمیت روزافزون تنوع زیستی بخاطر نقش آن در حفظ ثبات اکوسیستم را حایز اهمیت دانست. زیستی را مهمترین زیر ساخت یک کشور دانست و افزود: کاهش تنوع زیستی در یک اکوسیستم می تواند تاثیرات منفی بر کمیت و کیفیت اکوسیستم بگذارد و درنتیجه تبعات اقتصاد منفی را به دنبال خواهد داشت.
دکتر جعفر آقایی با اذعان بر اینکه تنوع زیستی که امروز بر روی کره زمین داریم از میلیون‌ها گونه زیستی مشخص تشکیل شده است و نتیجه چهار میلیارد سال تکامل بر روی این کره است اظهار داشت: تنوع زیستی یعنی گوناگونی حیات بروی زمین و تفاوت‌های ژنی بین آنها و زیست بوم‌ها و اجتماعات پیچیده آنها و تنوع زیستی به این مطلب نیز اشاره دارد که ژن‌ها، گونه‌ها و زیست‌بوم‌ها از یک طرف وابسته به هم و از طرف دیگر در تعامل با محیط زیست هستند.
دکتر جعفر آقایی از ارائه 191 دستاورد در قالب 17پروژه، 17بانک، 18دستاورد، 98اثر و 34کلیپ به دبیرخانه اولین جشنواره ملی منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور خبر داد و هدف از برگزاری این جشنواره را معرفی پژوهشگران و دستاوردهای برتر آنان در محورهای شناسایی و ثبت منابع ژنتیکی، حفاظت از منابع ژنتیکی، کلکسیون‌ها و زیستگاه‌ها، بهره‌برداری از منابع ژنتیکی، مستندسازی و انتشارات و قوانین مقررات و استانداردهای مرتبط با منابع ژنتیکی با شعار سرمایه ملی، ضامن پایداری محیط زیست و امنیت غذایی دانست.
دکتر شهاب منظری رئیس بخش رده‌بندی حشرات موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور سخنران دیگر این مراسم در سخنان خود ذخایر ژنتیکی موجود در موسسه تحقیقات گیاهپزشکی و موسسه جنگلها و مراتع کشور، تعداد گونه‌ها و آرایه‌های جدید در این دو موسسه را برشمرد. وی افزود: موزه حشرات هایک میرزایانس با قدمت۷۵ ساله، از بزرگترین موزه حشرات ایران و خاورمیانه است که ۴ میلیون نمونه حشره در این موزه نگهداری می شود. وی همچنین به هرباریوم مرکزی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع اشاره کرده و اعلام داشت: بیش از ۱۶۰ هزار نمونه گیاهی جمع شده از سراسر ایران در این هرباریوم نگهداری می‌شود که به تازگی ۶۰۸ آرایه جدید از این موسسه برای دنیا توصیف شده است.
دکتر گودرز نجفیان رئیس موسسه تحقیقات اصلاح نهال و بذر با اشاره به اهمیت صنعت بذر به عنوان پایه تنوع ژنتیکی در دنیا گزارشی از تنوع ژنتیکی زراعی و باغی در کشور ایران ارائه داد. وی از تلاش‌های سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی در چندسال اخیر در حوزه حفظ تنوع ژنتیکی کشاورزی که سبب شده است امروز نهادینه‌سازی حفظ و نگهداری از ارقام ارزشمند و معرفی آن ها، مشتریانی بین‌المللی برای تجاری‌سازی ارقام و ارزآوری در کشور دارد، قدردانی کرد.
در این مراسم که با هدف معرفی پژوهشگران و دستاوردهای برتر آنان در محورهای شناسایی و ثبت منابع ژنتیکی، حفاظت از منابع ژنتیکی، کلکسیون‌ها و زیستگاه‌ها، بهره‌برداری از منابع ژنتیکی، مستندسازی و انتشارات و قوانین مقررات و استانداردهای مرتبط با منابع ژنتیکی، برگزار شد از تعدادی از پژوهشگران برتر با حضور مسئولین با اهدای لوح یادبودی تقدیر بعمل آمد.
در معرفی ۴ پیشکسوت برتر منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور سرکار خانم دکتر زیبا جم‌زاد استاد بازنشسته بخش تحقیقات گیاه‌شناسی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با داشتن تالیفات، پژوهش‌های ارزشمند و فعالیت‌های اجرایی شاخص خود در طی سالهای فعالیت‌شان بعنوان یکی از پیشکسوتان برتر منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور معرفی شدند که خانم دکتر پریسا پناهی به نمایندگی از ایشان در این مراسم حضور یافته و لوح یادبود ایشان را دریافت کردند.
علاوه بر این در معرفی پژوهشگران برگزیده حوزه منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی کشور دکتر عادل جلیلی رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در بخش حفاظت از منابع ژنتیکی در مجموعه‌ها و زیستگاه‌ها، با دستاورد حفاظت از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران و دکتر مصطفی اسدی عضو هیات علمی موسسه با دستاورد برتر مستندسازی منابع ژنتیکی فلور ایران-تیره شب‌بو بعنوان پژوهشگران برتر این حوزه معرفی و لوح تقدیر دریافت نمودند.
در بخش مستندسازی جشنواره ملی منابع ژنتیکی کشاورزی و منابع طبیعی از میان کلیپ‌های ارسالی به این جشنواره تعدادی از این کلیپ‌ها بعنوان کلیپ‌های برتر معرفی شدند که ویدیوکلیپ گیاهان دارویی با توجه به اهمیت تنوع زیستی در آینده از دکتر محمدباقر رضایی عضو هیات علمی موسسه و رئیس اتحادیه انجمن گیاهان دارویی بعنوان اثر برگزیده معرفی و لوح تقدیر دریافت نمود و ویدیوکلیپ‌های بلوط دکتر مهدی پورهاشمی و تنوع زیستی و انقراض در گذشته و حال از خانم دکتر بهناز کلنات در کتابچه این جشنواره چاپ شدند.
