عضو هیئت علیمی بخش تحقیقات بیابان در دوره آموزشی “حکمروایی منابع طبیعی” که در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در تاریخ ۸ لغایت ۹ آبان ماه برگزار گردید بر ضرورت پارادایم شیفت (افق گشایی) از “حاکمیت منابع طبیعی” به “حکمروایی منابع طبیعی” تاکید نمود.
دکتر آریان ضمن اشاره به تاریخچه مدیریت منابع طبیعی تجدیدشوند از گذشته تاکنون در سطح جهان و ایران، حکمروایی خوب (Good Governance) را که تحت عناوین حکمرانی، زمامداری و نظام تدبیر نیز از آن یاد می شود، الگوی توزیع قدرت بین سه بخش حاکمیت، جامعه مدنی و بخش خصوصی تعریف نموده و مطابق با تعریف سازمان ملل اضافه نمود: حکمروایی خوب مجموعه ای از اقدامات فردی، نهادی، عمومی و خصوصی برای برنامه ریزی و اداره مشترک امور است و فرایند مستمری از ایجاد تفاهم میان منافع متفاوت و متضاد است که در قالب اقدامات مشارکتی و سازگار حرکت می کند و شامل نهادهای رسمی (که برای رعایت قانون قدرت یافته اند) و ترتیبات غیررسمی و سرمایه اجتماعی شهروندان است.
ایشان در بیان تفاوت بین حاکمیت و حکمروایی افزودند در شرایطی که عوامل تاثیرگذار تنها در دست یک بازیگر نیست و تعداد زیادی از دست اندرکاران و ذینفعان با توانایی ها، نیازها و علایق متفاوت نقش آفرینی می کنند حاکمیت یا مدیریت دولتی که تنها توسط یک نهاد یا سازمان اعمال شده و آن نهاد به تنهایی، مسئول قضاوت درباره اولویت و منافع سایر دست اندرکاران است، به نتایج مورد انتظار دست نخواهد یافت و موفقیت های به دست آمده نیز با صرف هزینه های زیاد همراه است. در مقابل حکمروایی خوب به دنبال پیاده سازی یک فرایند مشارکتی در تمام مراحل تصمیم سازی، تصمیم گیری، اجرا، نظارت و بهره برداری امور است که در آن نقش، منافع و شبکه روابط ذینفعان و دست اندرکاران دیده می شود.
آریان در ادامه به تبیین شاخص های حکمروایی خوب شامل حاکمیت قانون، مشارکت، کارایی و اثربخشی، اجماع محوری، عدالت جویی، مسئولیت پذیری و شفافیت پرداخته و افزود لازمه تحلیل حکمروایی در هر حوزه ای (خاک، آب، جنگل، مرتع، کشاورزی، تحقیقات و …) پاسخ به این سوالات است: در حوزه مورد نظر چه کسی (حقیقی یا حقوقی) تصمیم می گیرد؟ در باره چه چیزهایی تصمیم می گیرد؟ چه اختیاراتی دارد؟ چه مسئولیت هایی در قبال این تصمیمات دارد؟ بر چه مبنایی تصمیم می گیرد؟ نتایج تصمیمات چگونه و بر مبنای چه داده هایی ارزیابی و سنجس می شود؟ پاداش و عقوبت ناشی از تصمیمات چه هست ؟ آن ها که موضوع حکمروایی هستند چه جایگاه و نقشی در تصمیم گیری های آن نهاد دارند؟ نهاد مورد نظر چگونه نسبت به ضرورت تغیییر واکنش نشان می دهد؟
در پایان دوره آموزشی، شرکت کنندگان به بحث و تبادل نظر در خصوص حکمروایی در حوزه کاری خود پرداختند.
