نگارش مقاله: دکتر فرزانه کازرانی
امروزه در تمامی نقاط دنیا توجه محققین به جمعآوری و حفظ ارگانیسمهای بیولوژیکی ازجمله حشرات در جهت ایجاد یک کلکسیون وسیع از ذخایر ژنتیکی جلب شده است. در ذیل دلایل یا مزایای تهیه نمونههای حشرات و نگهداری آنها در موزهها و یا کلکسیونها را بررسی خواهیم کرد:
- مطالعات شناسایی و ردهبندی حشرات (تاکسونومی) یک تخصص در علم حشرهشناسی است که اساس آن مطالعات طبقهبندی و جایگاه گونهها در خانوادهها، راستهها، جنسها و غیره میباشد. در حین مطالعات تاکسونومیک محققین ممکن است گونههای جدیدی را پیدا و توصیف کنند که به شناخت بیشتر دنیای پیرامون منجر میشود. بیش از یکمیلیون گونه از حشرات تاکنون توصیفشدهاند که تعداد واقعی آنها 6-10 میلیون تخمین زدهشده است.
- نمونههای حشرات را میتوان تا صدها سال در موزهها نگهداری و حفظ کرد. نمونههای موجود در موزهها، همراه با دادههای ارائهشده بر روی برچسب نمونهها، یک سابقه تاریخی از تنوع بیولوژیکی را تشکیل میدهد و میتواند برای ثبت تغییرات در پراکنش و فراوانی گونهها در طول زمان مورداستفاده قرار گیرد. بعضی از موزهها نمونههایی از گونههای حشرات منقرضشده در حال حاضر را در خود جای دادهاند.
- با توجه به مطالعات تاکسونومیک جدید نام علمی حشرات ممکن است بهمرور تغییر کند. نمونههایی که بهعنوان مبنای مطالعه علمی مورداستفاده قرارگرفتهاند، بهعنوان نمونههای تایپ در یک موزه حشرات معتبر و شناختهشده نگهداری میشوند. فقط در این صورت است که محققان در آینده میتوانند مطمئن شوند که گونههای ذکرشده در این مطالعات بهطور دقیق شناساییشدهاند. در بعضی موارد بامطالعه بیشتر یا استفاده از فنهای جدید، بعداً مشخصشده که نمونههایی که قبلاً توسط محققان بهعنوان یکگونه شناسایی شدهاند درواقع نمایانگر دو یا چندگونه هستند و نیز در مطالعات اخیر مشخصشده تعدادی از گونهها باهم همنام و درواقع یکگونه میباشند.
- حشرات رایجترین شکل حیاتوحش هستند که مردم با آنها روبرو میشوند و مدلهای بسیار خوبی از سیستمهای زنده هستند که در یادگیری چندین زمینه علمی مفید هستند. بیشتر گونههای حشرات معمول و فراوان هستند و توسط جمعآوریهای گاهبهگاه وجود آنها با تهدید مواجه نمیشوند. مشاهده دقیق نمونههای حفظشده در موزهها میتواند به درک شکل و عملکرد ظاهر بدن (مورفولوژی و رفتار)، روابط بین ارگانیسمها یا گروههایی از ارگانیسمها (سیستماتیک و تکامل)، روشهای شناسایی ارگانیسمها (طبقهبندی) و چرخههای زندگی (زیستشناسی رشد) منجر شود.
- در حین جمعآوری حشرات ، محققین در مورد روابط بین حشرات و محیط آنها، اهمیت زیستگاه، كلیدهای بقای گونهها و روابط بین گروههای گونهای مانند میزبان، شكارچی و انگل اطلاعاتی را کسب میکنند.
- مطالعه و آشنایی با حشرات در موزهها دانشي را فراهم میکند كه میتواند منجر به درك بهتر حضور اين گروه از جانوران در محيط ما شود. ناآگاهی در مورد حشرات و خویشاوندان آنها میتواند منجر به ترس غیرمنطقی از حشرات شود که آنتوموفوبیا (ترس از حشرات) نامیده میشود. همچنین عدم توانایی در تشخیص حشرات مفید (گردهافشان، شکارچیان، پارازیتوئیدها) میتواند منجر به استفاده غیرضروری از آفتکشها شود که خسارات جبرانناپذیری بهسلامت انسان و محیطزیست وارد میآورد.
- حشرات و خویشاوندان آنها موجودات بسیار جذابی هستند. افراد در هر سنی میتوانند در مطالعه حشرات شرکت کنند و نیز میتوانند با الگو گرفتن از طرز نگهداری آنها در موزهها، مجموعههای کوچکی از حشرات را جمعآوری و نگهداری کنند. در این راه افراد ضمن اینکه از آموزش لذت میبرند و در مراحل جمعآوری حشرات ورزش نیز میکنند.
- سفرهای علمی در جهت جمعآوری حشرات واقعاً سرگرمکننده است! از یک نظر، این سفر یک شکار واقعی است، با این تفاوت که شما به اسلحه برای شکار یک پروانه احتیاج ندارید. شکار حشرات در بزرگسالی حتی میتواند دوباره احساس کودکی را در شما زنده کند!