در روزهای گذشته، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، میزبان تعدادی از مدیران و کارشناسان محترم سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان شهرداری ها و دهیاری های کشور به منظور ارائه دستاوردهای شاخص علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور بود.
به همین منظور، روسای بخشهای تحقیقاتی و نمایندگان کمیته ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقاتی موسسه نیز حضور داشتند.
سرکار خانم دکتر فاطمه سفیدکن معاون محترم پژوهش، فناوری و انتقال یافته‌ها، ضمن خیرمقدم به حاضرین، نکات مهمی به ویژه در ارتباط با زمینه های همکاری مشترک بین موسسه و سازمان را بیان داشت. ایشان حمایت کامل و تاکید رئیس موسسه و رییس سازمان مبنی بر ترویج و انتقال یافته های تحقیقاتی را به عنوان فرصتی طلایی برای تحقق اهداف هر دو مجموعه بر شمرد.
همچنین حضور نماینده از سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در کمیته علمی فنی موسسه و نیز کمیته ترویج و انتقال یافته های تحقیقاتی را مصداق همکاری حداکثری موسسه و سازمان دانسته و خواستار ارتقاء سطح روابط و همکاری های علمی و ترویجی شد.
در ادامه جناب آقای دکتر سیدموسی صادقی مدیر هماهنگی امور پژوهشی و ارتباطات علمی گزارشی را در خصوص دستاوردهای شاخص موسسه به شرح ذیل ارائه نمودند.
دستاوردهای شاخص موسسه
- تدوین و نگارش فلور فارسی (شامل ۱۰۰ جلد فلور ایران به زبان فارسی، ۲۹ جلد فلور رنگی با همکاری دانشگاه تهران و ۷ جلد فلور استانی)
- تهیه نقشه محدوده‌های بیابانی کشور (۸۵ میلیون هکتار بیابان)
- تعیین اشکال ناهمواری‌ها، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و مینرالوژیکی شنزارهای کشور
- تعیین سازگاری گونه‌های بومی و غیربومی جنگلی (توسعه جنگلکاری)
- معرفی ارقام و کلنهای مناسب و جدید درختان سریع الرشد برای زراعت چوب در اقلیم های مختلف کشور
- تهیه نقشه پوشش گیاهی در همه مناطق اکولوژیک کشور
- شناسایی ۲۰۰۰ گونه گیاه دارویی در کشور و تهیه نقشه پراکنش آنها (۱۵ استان)
- شناسایی کمی و کیفی مواد موثره ۸۰۰ گونه از گیاهان دارویی و معطر ایران و کشت و اهلی کردن ۱۰۰ گونه از گیاهان دارویی بومی و انحصاری ایران
- تأسیس و توسعه باغ گیاهشناسی ملی ایران با ۱۵۰ هکتار مساحت و ۲۲ کلکسیون و باغهای اقماری
- جمع آوری بیش از ۴۵۰۰۰ نمونه بذر گیاهان جنگلی، مرتعی و دارویی از عرصه های منابع طبیعی در بانک ژن منابع طبیعی برای حفاظت از ذخایر ژنتیکی توارثی
- جمع آوری و شناسایی بیش از ۴۰ هزار نمونه حشره از عرصه های منابع طبیعی و تشکیل موزه بندپایان و جوندگان
- تشکیل هرباریوم با حدود ۴۰۰ هزار نمونه از گیاهان منابع طبیعی
ایشان همچنین بر آمادگی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برای ترویج و انتقال یافته‌های تحقیقاتی با همکاری سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور تاکید داشتند.
جناب آقای مهندس داریوش حیدری، به نمایندگی از دفتر آموزش، ترویج و مشارکتهای مردمی سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور نیز از دیگر سخنرانان این مراسم بود. ایشان نیز همکاری‌های مشترک موسسه و سازمان را از اولویت‌های هر دو مجموعه بر شمرد و خواستار تداوم اجرای برنامههای بازدید علمی و ترویجی به منظور آگاهی از دستاوردهای علمی موسسه و انتقال یافته‌های قابل ترویج به کارشناسان سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور شد.
در پایان جناب آقای دکتر احسان زندی اصفهان گزارشی پیرامون تشکیل اداره ترویج و انتقال یافته های تحقیقاتی از سال ۱۳۹۶و مجموعه اقدامات صورت گرفته توسط این اداره برای تولید محتوای علمی و ترویجی را تشریح کرد و ابراز امیدواری نمود نتایج تحقیقات و حاصل زحمات محققان در موسسه بتواند با همکاری ارزشمند سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور به صورت کاربردی مورد استفاده قرار گیرد.
در ادامه، بازدید از بخش تحقیقات گیاه شناسی، هرباریوم و کلکسیون گیاهان فسیل و هرباریوم مرکزی ایران بازدید به عمل آمد.
با همراهی دکتر بهنام حمزه، هیئت محترم سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور ابتدا از کلکسیون گیاهان فسیل در بخش گیاهشناسی بازدید نمودند.
در ابتدا مهندس مائده فدایی خجسته توضیحاتی در مورد سابقه گروه دیرینهشناسی و تحقیقات صورت گرفته تاکنون، نحوه کاوش ماکروفسیلهای گیاهی، نمونههای موزه و برنامههای آتی گروه ارائه داد. در انتها نیز در مورد اهمیت نتایج مطالعات دیرینهشناسی گیاهی در علوم کاربردی گفتگو و تبادل نظر انجام شد.
سپس مجموعه گیاهان بی‌گل هرباریوم مرکزی ایران با همراهی مهندس سیدرضا صفوی مورد بازدید قرار گرفت.
وی گفت: هرباریوم مرکزی ایران، اولین مجموعه گیاهان بی‌گل در کشور است که شامل چهار زیرمجموعه گلسنگ‌ها با ۱۲۰۰۰ نمونه، خزه‌ها با ۷۰۰۰ نمونه، جلبک‌ها با ۶۰۰۰ نمونه و دیاتومه‌ها با ۲۵۰ نمونه است.
دکتر مصطفی اسدی هرباریوم مرکزی ایران را یکی از بزرگترین هرباریوم‌های ایران برشمرد.
به گفته ایشان حدود یکصد و پنجاه هزار نمونه گیاهی، تقریبا از همه گونه‌های ایران، در آن نگهداری می‌شود.
از دستاوردهای علمی هرباریوم، انتشار ۱۴۹ جلد کتاب از فلور ایران است که پس از تکمیل حدود ۲۰ جلد دیگر، تنها منبع موثق برای شناسایی گیاهان این سرزمین خواهد بود. از دستاوردهای دیگر مجله گیاهشناسی ایران است که تا کنون صدها گیاه جدید برای ایران در دو مجموعه فوق به جهانیان معرفی شده است.
در ادامه از مجموعه شبکه آزمایشگاهی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور بازدید به عمل آمد.
آقای مهندس نادری مدیر خدمات فنی و امور آزمایشگاهی، در معرفی شبکه آزمایشگاهی گفت شبکه آزمایشگاهی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، شامل ۲۲ آزمایشگاه تخصصی در حوزه منابع طبیعی می‌باشد. این شبکه آزمایشگاهی، با دارا بودن تجهیزات آزمایشگاهی مناسب و کارشناسان با دانش فنی به روز و منحصر به فرد (۱۵۰ عضو هیئت علمی و کارشناس پژوهشی مجرب)، بیش از ۳۰۰ نوع خدمات آزمایشگاهی و خدمات فنی و مشاوره‌ای به کلیه متقاضیان (اعضای هیئت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی، شرکت‌های دانش بنیان، مراکز صنعتی و …) در سطح ملی و بین المللی ارائه می‌دهد.
این شبکه آزمایشگاهی با استفاده از توانمندی‌های حداکثری از زیرساخت‌ها به دنبال ارائه خدمات باکیفیت با حداقل هزینه‌ها می‌باشد. وی اشاره کرد که شبکه آزمایشگاهی موسسه، عضو رسمی شبکه‌های آزمایشگاهی ملی (شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی (معاونت علمی ریاست جمهوری)، شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو (ستاد توسعه فناوری نانو) و شبکه آزمایشگاهی گیاهان دارویی (وزارت علوم تحقیقات و فناوری) می‌باشد.
در بازدید از بخش تحقیقات بانک ژن خانم دکتر صالحی رییس بخش تحقیقات بانک ژن اظهار داشتند: در حال حاضر بیش از ۴۸۰۰۰ نمونه بذری از ۴۰۰۰ گونه گیاهی است در بانک ژن نگهداری می‌شود و هدف از بانک ژن منابع طبیعی حفاظت از گیاهان، بویژه گیاهان بومی، انحصاری، در خطر و مفید برای آینده است و تاکنون بیش از ۵۰% از گونه‌های گیاهی طبیعی ایران را ذخیره نموده‌ایم. و قصد داریم بذر کلیه گونه‌های قابل حفاظت را ذخیره کنیم و الویت گیاهان و رویشگاه‌هایی است که بیش از سایرین در معرض خطر تغییرات آب و هوایی و فعالیتهای انسانی قرار دارند. بعلاوه ما توجه ویژه‌ای به حفاظت از گیاهانی داریم که با خطر انقراض مواجه بوده و یا دارای پتانسیل استفاده در کشاورزی هستند.
و در ادامه بیان نمودند بذرها و دانه‌هایی که حفاظت می‌کنیم در بانک ژن منابع طبیعی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ذخیره می‌شوند و بذرها و دانه‌هایی که در بانک ژن منابع طبیعی نگهداری می‌شوند از تمام استان‌های ایران جمع‌آوری شده‌اند. به همین منظور دانه‌ها را خشک و تمیز کرده و در نهایت در کیسه‌های آلومینیومی بدون هوا در سردخانه‌های ۴+ و ۱۸- درجه سانتیگراد ذخیره می‌کنیم و به این نکته اشاره کردند که سردخانه‌های بانک ژن منابع طبیعی بیشترین تنوع ژنتیکی گیاهان زنده را در واحد متر مربع در ایران و منطقه نگهداری می‌کند.
در بازدید از آزمایشگاه بخش تحقیقات بیابان آقای دکتر خسروشاهی رییس بخش تحقیقات بیابان، سه آزمایشگاه موجود بخش از جمله آزمایشگاه خاکشناسی، آزمایشگاه شبیه سازی فرسایش بادی (تونل باد) و آزمایشگاه شبیه‌سازی باران را معرفی کرد .
در ادامه خانم مهندس زنوزی کارشناس ارشد آزمایشگاه خاک با اشاره به امکانات موجود در آزمایشگاه خاکشناسی اظهار داشت اندازه‌گیری تعداد ۶۳ پارامتر فیزیکوشیمایی برای انواع نمونههای خاک، گیاه و آب امکان‌پذیر می‌باشد. ایشان با اشاره به طرح‌های تحقیقاتی محوری در کشور از جمله “طرح جامع کنترل ریزگردهای خوزستان و سیستان”، ” طرح پایش کیفی مراتع ایران” و ” طرح آت اکولوژِی گیاهان مرتعی” به اهمیت و دقت کار اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکوشیمایی خاک بر اساس استانداردهای موجود در آزمایشگاه خاکشناسی تاکید نمود.
در بازدید از تونل باد آقای دکتر خسروشاهی با تاکید بر مسئله فرسایش بادی در ایران و طرح‌های تحقیقاتی متعدد در دست انجام و همچنین رساله‌های دانشجویان دکتری دانشگاه‌ها درباره نحوه انجام آزمون‌ها در تونل باد و شبیه‌سازی فرسایش بادی توضیحاتی داد. همچنین ایشان به تجهیزات و امکانات تونل باد اشاره نموده و تاکید کرد که بزرگترین تونل باد برای شبیه‌سازی و اندازه‌گیری فرسایش بادی در ایران با امکانات و تجهیزات کامپیوتری در حال حاضر در همین موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور راه اندازی شده است.
در بازدید از موزه حشرات ابتدا آقای دکتر فراشیانی رییس بخش تحقیقات آفات و بیماری‌های گیاهی ضمن خوشامدگویی طرح‌های جامع بخش را معرفی و در خصوص نحوه همکاری با دفتر ترویج توضیحاتی را ارئه نمودند و در همین بازدید مقرر گردید که با همکاری دفتر ترویج در مورد طرح پایش آفات و بیماری‌های جنگلها و مراتع کشور برنامه‌هایی ارائه شود و کارگاه‌های آموزشی در این خصوص برگزار شود که مورد استقبال همکاران دفتر ترویج سازمان قرار گرفت.
در پایان کارشناسان مربوطه، موزه حشرات را معرفی و سابقه موزه علمی و تاسیس موزه نمایشی را توضیح دادند.
در بازدید از کتابخانه نیز خانم سجادی مسؤول کتابخانه بیان که کتابخانه و مرکز اسناد موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور یکی از بزرگترین کتابخانههای تخصصی ایران است و با هدف پشتیبانی از پژوهشگران و دانشگاهیان حوزههای مختلف علوم منابع طبیعی از طریق فراهمآوری منابع اطلاعاتی وامکانات اطلاعرسانی تخصصی تشکیل گردیده است و اشاره‌‌ای بر تاریخچه کتابخانه نمودند که هسته اولیه این کتابخانه همزمان با تأسیس موسسه در سال ۱۳۴۷ شمسی می‌باشد و پیشینه بعضی از منابع موجود در آن، به نیمه اول سده ۱۹ میلادی برمیگردد. ارزش علمی منابع کتابخانه آن را به عنوان مرجع مورد استفاده محققان، استادان و دانشجویان حوزه علوم منابع طبیعی کشور قرار داده است.
همچنین اشاره نمودند که منابع موجود در کتابخانه به چندین زبان فارسی، انگلیسی، آلمانی، فرانسه، روسی، ترکی و … می‌باشد که مجموعه کتابهای فارسی (بالغ بر ۷۰۰۰ عنوان)، کتابهای غیرفارسی (بالغ بر ۸۶۰۰ عنوان)، نشریات فارسی ( ۲۰۲ عنوان)، نشریات غیرفارسی (۷۴۸ عنوان)، گزارشهای طرح‌های تحقیقاتی ( بالغ بر ۵۴۰۰ عنوان)، گزارشها و اسناد غیرفارسی (بالغ بر ۳۸۰۰ عنوان)، پایاننامههای فارسی (بالغ بر ۱۵۰۰ عنوان)، پایاننامههای غیرفارسی( بالغ بر ۴۰ عنوان) می‌باشد.
همچنین این موسسه از بدو تاسیس (۱۳۴۹) اقدام به انتشار کتاب و نشریات علمی حاصل یافته‌های پژوهشی نموده است که حاصل فعالیتهای آن کتابهای زیادی در زمینه‌های علوم: جنگل، مرتع، بیابان، گیاهشناسی، گیاهان دارویی، چوب و کاغذ و سایر علوم مرتبط و ۷ مجله تحقیقاتی می‌باشد.
در پایان بازدید نیز یک نسخه از آخرین شماره نشریه طبیعت ایران به رسم یادبود، به بازدید کنندگان اهدا شد.
