نشست هم اندیشی و هم افزایی مدیران ستادی و استانی منابع طبیعی، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در تاریخ ۲۷ فروردین ۹۸ در سالن اجتماعات موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور جناب آقای مهندس خلیل آقایی معاون محترم وزیر و رئیس سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور در نشست هم اندیشی و هم افزایی مدیران ستادی و استانی منابع طبیعی، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با بیان اینکه این نشست نباید متکی به مسئولین این بخش ها شود خواستار ارتباط و مشورت بیشتر مدیران و کارشناسان منابع‌طبیعی با بخش تحقیقات، اجرا و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری شد و این جمع حاضر را عالی‌ترین مرجع برای تصمیم گیری در منابع طبیعی کشور دانست.
نباید کیفیت و کمیت را فدای یکدیگر کرد
خلیل آقایی افزود: منابع طبیعی فصل مشترک همه بخش هاست و اگر در این چرخه حیاتی خللی ایجاد شود همه بخش ها باید فریاد مشترک سردهند.
وی مدیریت زمان را در منابع طبیعی بسیار پر اهمیت خواند و گفت: درارتباط با مدیریت زمان و تصمیم‌گیری در منابع طبیعی نباید کیفیت و کمیت را فدای یکدیگر کرد، چرا که هنر مدیریت کنار هم قرار دادن کیفیت و کمیت در تصمیمات و اجرای آن است. مشکل اصلی کشور در ناکامی‌های سازمانی را مشکلات مدیریتی دانسته و گفتند:«کار کارشناسی و مدیریتی باید توام با یکدیگر انجام گیرد. ابتکار و خلاقیت مدیریتی در ارتباط با منابع طبیعی و جلب مشارکت‌های مردمی لازم است. علاوه بر این مشارکت مردم در حفاظت از منابع طبیعی نباید به شکل شعارگونه مورد استفاده قرار گیرد، بلکه مردم که بهترین محافظان عرصه های منابع طبیعی هستند باید به طور واقعی در راس حفاظت و احیای تک تک عرصه‌های کشور قرار گیرند
وی اختصاص ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار به ادارات کل منابع طبیعی استان ها در ابتدای سال جاری را به خاطر اهمیت زمان و از دست نرفتن آن قلمداد کرد.
آقایی اعتبارات سال ۹۸ در منابع طبیعی کشور را ۳ تا ۴ هزار میلیارد تومان ذکر کرد و افزود: هر استانی که در سال گذشته اقدامات قابل توجه داشته است از مابه التفاوت ارز نیمایی بهره می برد.
امروز در منابع طبیعی حجت بر ما تمام است
رییس سازمان جنگل ها در ادامه با اشاره به اینکه امروز ما هیچ عذر و بهانه ای برای کار کردن در منابع طبیعی نداریم و حجت بر همه ما تمام است، به صندوق توسعه ملی اشاره کرد و گفت: اعتبارات این صندوق برای کارهای بحرانی و ویژه کشور است که مقام معظم رهبری با توجه به اهمیت آبخیزداری آن را به منابع طبیعی اختصاص داده است.
وی به سخنان رییس کمیسیون تلفیق و بودجه مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که گفته است ما نمی دانستیم واقعاً یکی از موضوعات مهم کشور مسئله آبخیزداری است و این توجهات مسئولیت ما را در انجام کار دوچندان می سازد.
مسئول اول منابع طبیعی کشور تصریح کرد: در سال گذشته علیرغم اینکه فعالیت ها دیر آغاز شده است اما اقدامات در منابع طبیعی چشمگیر و قابل توجه بود و از این بابت از همه دست‌اندرکاران، مدیران و کارشناسان تشکر می کنم.
اقدامات آبخیزداری، مستندسازی و در اختیار مدیران ارشد استانی قرار گیرد
مهندس آقایی یادآوری کرد: مطابق اقداماتی که انجام شده است اطلاع رسانی به خوبی صورت نگرفته، از این رو او از مدیران منابع طبیعی استان ها خواست اقدامات و فعالیت های آبخیزداری را مستندسازی کرده و اطلاعات را در اختیار استاندار، نمایندگان مجلس و دیگر مدیران ارشد استانی قرار دهند.
وی در ادامه به شکل‌گیری ستاد جنگل‌های هیرکانی برای نجات درختان شمشاد و طرح جایگزینی مدیریت پایدار جنگل خبر داد و گفت: برای نجات بلوط های زاگرس نیز ستادی با حضور کارشناسان، گیاه‌پزشکان و اساتید دانشگاه و تحقیقات شکل گرفته تا مشکلات این حوزه مرتفع شود. برای اینکه بتوانیم فعالیت‌های سازمان را به طور علمی و فنی در سال جدید جلو ببریم، جلساتی تشکیل داده ایم و به علاوه ستادهای نیز ایجاد کردیم. ستاد اصلی ستاد حفاظت است. علاوه بر آن ستاد زاگرس و ستاد مدیریت پایدار جنگل (که جنگل‌های هیرکانی را از دو بعد آفات و امراض جنگل به ویژه بیماری‌های شمشاد و همچنین طرح جایگزین به دنبال طرح تنفس جنگل تشکیل داده‌ایم.
یکی از اولویت های سازمان جنگل هاکاداستر می باشد
خلیل آقایی درباره اهمیت اجرای طرح کاداستر گفت: اجرای این طرح برای تثبیت مالکیت دولت بر اراضی است و کاداستر می تواند با تعیین حد و مرز مالکیت مردم و دولت به حل اختلافات کمک کرده و از مشکلات و آلام مردم بکاهد.
در اواخر سال گذشته اجرای طرح کاداستر در جنوب استان کرمان پایان پذیرفته و جشن پایانی آن نیز اعلام شده است که این طرح باید در سایر استان های کشور نیز با جدیت دنبال شود.
وی درباره بند ب ماده ۲۹ گفت: سازمان جنگل ها برای نهایی شدن ماده ۲۹ تلاش زیادی کرده و منابع طبیعی استان ها می توانند بدون واسطه و بطور مستقیم با جوامع محلی و تعاونی‌ها قراردادهای مشارکتی منعقد کرده و کارها را به مردم واگذار نمایند.
واگذاری و تغییر کاربری جنگل ها ممنوع است
مهندس آقایی افزود: واگذاری جنگل ها و تغییر کاربری این اراضی مطلقاً ممنوع است و قانون چنین اجازه ای را به هیچ کس نداده است.
وی گفت: ذخیره‌گاه‌های جنگلی و مرتعی باید توسعه یافته و حفظ شود و در این مسیر از منابع طبیعی استان ها خواست ذخیره‌گاه‌های مزبور را شناسایی و نسبت به محصور کردن آن اقدام نمایند.
آقایی در ادامه بر راه اندازی نهالستان ها و ایستگاه‌های بذر تاکید کرد و گفت: نهالستان ها از سوی ادارات به بخش های خصوصی واگذار شود و آنان نهال تولید کنند و منابع طبیعی آنرا به صورت رایگان در اختیار مردم قرار دهد. چرا باید نهادهای منابع طبیعی نهال های خود را از سایر نقاط خریداری کنند باید خود توزیع کننده نهال باشند.
خیرین باید به منابع طبیعی ورود کنند
رییس سازمان جنگل ها با یادآوری نقش موثر خیرین در اقدامات آبخیزداری استان هرمزگان از مدیرکل این استان بخاطر فراهم نمودن زمینه مشارکت این قشر مردمی تشکر کرد و گفت: در بشاگرد خیرین و سمن ها در ایجاد ۳۵۲ سازه آبخیزداری نقش و مشارکت داشته اند.
واگذاری اراضی جنگلی لکه ای به پیمانکاران
وی در ادامه با بیان اینکه وضعیت عمده پارک‌های جنگلی بویژه در شمال کشور مناسب نیست از مدیران منابع طبیعی خواست ایده ها و ابتکارت را در واگذاری ها مورد بررسی قرار دهند.
آقایی در ادامه به وجود یکسری از عرصه های جنگلی لکه ای در کشور اشاره کرد و گفت: این اراضی را برای در امان ماندن در قالب پارک‌های جنگلی به پیمانکاران واگذار نمایید تا هم مورد بهره برداری قرار گیرند و هم حفظ شوند.
باید ترسید از روزی که مستثنیات به ملی و ملی به مستثنیات تبدیل شود
رییس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در جمع مدیران منابع طبیعی کشور گفت: باید ترسید از آن روزی که اراضی ملی به گونه ای عمداً به مستثنیات اشخاص و بر عکس مستثنیات اشخاص به اراضی ملی تبدیل شود و باید از این روز دوری و حذر کرد.
مهندس آقایی همچنین گفت: علوفه اکنون از قیمت قابل توجهی برخوردار است و با بارندگی های اخیر در کشور این علوفه ها بویژه در زیر اشکوب جنگل ها از رشد قابل توجهی برخوردار شده و می تواند در حریق جنگل ها اثرگذار باشد، از این رو او از مدیران منابع طبیعی خواست که نسبت به بهره برداری علوفه‌ها پیش از خشک شدن مورد بهره برداری قرار گیرد.
راه اندازی شماره تلفن ۱۳۹ برای حفاظت از جنگل ها و مراتع
خلیل آقایی گفت: برای حفاظت بهتر جنگلها و مراتع اوایل سال جاری شماره تلفن ۱۳۹ راه اندازی می شود.
وی از مدیران استانی خواست با قاچاق چوب، تخریب کنندگان منابع طبیعی و زمین‌خواران و زیاده خواهان به شدت برخورد شود و از مقابله با مردم محلی بپرهیزند و پرونده سازی نکنند.
با سدسازی ها مخالف نیستیم
رییس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در خاتمه سخنان خود گفت: با سدسازی ها، معادن، اجرای طرح های عمومی و عمرانی مخالف نیستیم اما برای حفظ منابع طبیعی جان خود را هم می‌دهیم.
همگرایی سه مجموعه موسسه تحقیقات، سازمان جنگلها و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
دکتر عادل جلیلی رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در این نشست با تاکید بر کنار هم قرار گرفتن بخش‌های اجرا و تحقیق اعلام کرد: سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور و موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع از سال گذشته نشست‌های موثری را با یکدیگر داشته‌اند که این برنامه‌ها زمینه‌ساز همگرایی مطلوبی میان این مجموعه بوده است.
دکتر جلیلی اظهار داشتند با در کنار هم قرار گرفتن سه مجموعه سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری و همسو شدن این سه مجموعه می توان به یک مجموعه منسجم در تصمیم‌گیری و مدیریت منابع طبیعی رسید.
معرفی بخشی از طرح های پژوهشی موسسه تحقیقات
ایشان طرح‌های کلان پژوهشی این موسسه را مبنای اقدامات و فعالیت‌های سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری دانست و گفت: در ارتباط با تهدیدها و چالش‌های اساسی در عرصه جنگل می‌توان به تغییر اقلیم، زوال اکوسیستم، تغییرکاربری و ریزگرد اشاره کرد که بر همین اساس طرح‌های کلان پژوهشی بسیاری توسط موسسه انجام گرفته است. از این طرح‌های کلان تحقیقاتی می‌توان به طرح جامع تحقیقاتی ریزگرد، زراعت چوب، طرح جامع حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهی، گیاهان دارویی، پایش عرصه‌های طبیعی کشور، طرح جامع توسعه جنگل و طرح جامع احیای مراتع کشور اشاره کرد.
اتمام طرح جامع مطالعاتی گرد و غبار خوزستان
رئیس موسسه از اتمام پروژه بزرگ طرح جامع مطالعاتی گرد و غبار خوزستان خبر داد و افزود: پیرو دستور وزیر جهادکشاورزی که به معضل ریزگرد در خوزستان تاکید داشتند، موسسه بر طرح جامع مطالعاتی گرد و غبار متمرکز شده است. مطالعه ریزگرد خوزستان با پژوهش بر روی سه حوضه بزرگ کرخه، کارون بزرگ و زهره-جراحی که حدود ۱۶ میلیون هکتار عرصه را شامل می‌شود، انجام گرفت و به اتمام رسید. با دستور وزیرجهاد کشاورزی علاوه بر اتمام مطالعات خوزستان در حوزه ریزگرد، در حال حاضر موسسه بر تحقیقات خود بر موضوع ریزگرد در استان سیستان‌وبلوچستان متمرکز شده است که باید این طرح را نیز به سرعت به اتمام رساند. در حال حاضر موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با انجام پروژه‌های تحقیقاتی بسیاری موضوع ریزگرد را در سراسر کشور مورد مطالعه گسترده قرار داده است. هدف از انجام پروژه‌های مطالعاتی ریزگرد در سطح کشور به دست آوردن اطلاعات تمام کانون‌های ریزگرد برای عملیات اجرایی و فراهم کردن این اطلاعات برای سازمان‌هایی مانند سازمان جنگلها، مراتع وآبخیزداری کشور می باشد.
اولین وظیفه در ارتباط با منابع‌طبیعی کشور حفظ ذخایر موجود می باشد
دکتر جلیلی اولین و کلیدی‌ترین وظیفه در ارتباط با منابع‌طبیعی کشور را حفظ ذخایر موجود معرفی نمودند و در راستای حفظ ذخایر کشور به طرح‌های کلان پژوهشی که توسط این موسسه انجام شده است اشاره کرد.
رئیس موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع با تاکید بر اهمیت ذخایری چون مراتع کشور اعلام کرد: طرح ملی شناخت مناطق اکولوژیک کشور در ۱۳۶ جلد کتاب به چاپ رسیده است. علاوه بر اهمیت و شناخت مراتع با طرح ملی شناخت مناطق اکولوژیکی، نقشه‌های رقومی کل پوشش گیاهی ایران نیز تهیه شده که در دسترس سازمان قرار دارد و مورد استفاده بسیاری خواهد بود. طرح ملی معرفی نباتات مرتعی برای اصلاح مراتع آخرین طرحی است که در این زمینه و با حمایت سازمان جنگلها و مراتع کشور انجام شده است. در این طرح ۶۲ گونه برای احیای مناطق تخریب شده با نگرش تولید علوفه مورد بررسی قرار گرفته که نتیجه این طرح به زودی منتشر خواهد شد.
جلیلی ادامه داد: طرح ارزیابی ظرفیت مراتع، قانون بهره برداری از مراتع، مدیریت کوچ (که در چهار استان مورد بررسی قرار گرفته است)، تعیین آت اکولوژی گونه‌های مرتعی و طرح ملی بررسی اثرات آتش‌سوزی بر شاخص‌های کمی-کیفی مراتع از دیگر پروژه‌های مطالعاتی در ارتباط با مراتع کشور می باشد.
کلیدی ترین اکوسیستم
دکتر جلیلی از مراتع به عنوان کلیدی‌ترین اکوسیستمی که باید در ایران به آن توجه شود نام برد و گفت: به مراتب نقش مراتع از جنگل‌های ایران مهم تر است، چرا که مراتع کشور به لحاظ تنوع و گونه بسیار مهم هستند. بیش از ۹۰ درصد گونه‌های انحصاری ایران در مراتع است و این اکوسیتم نقش کلیدی در حفظ آب و خاک ایفا می‌کند. جایگاه مرتع در سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور باید به شکل جدی مورد توجه قرار گیرد. مدیریت مراتع باید مدنظر باشد، علاوه بر این لازم است پروژه‌های مهمی به مدیریت مراتع اختصاص داده شود.
به عقیده دکتر عادل جلیلی آسان‌ترین روش برای اصلاح مراتع زنده کردن، فعال کردن و پیگیری جدی قانون پروانه چرا است. که این روش بهترین و موثرترین روش حفظ مراتع کشور و حفظ آب و خاک کشور محسوب می‌شود. سازمان جنگلها و مراتع باید مراتع را که سال‌هاست به حاشیه رانده شده از حاشیه خارج کند و به عنوان یک موضوع مهم مدیریتی مدنظر قرار دهد.
نیک‌کامی رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری نیز در این نشست گفت: در مدیریت سرزمین نیازمند برنامه ریزی هستیم، مدیریت جامع در منابع طبیعی کشور باید سرلوحه کار قرار گیرد و تمام فعالیت ها در آن تعریف و اجرایی شود.
وی به اطلس سیمای حوزه آبخیز اشاره کرد و گفت: این اطلس لایه‌های اطلاعاتی مختلفی دارد و مناطق بحرانی را تعیین و اشاره می‌کند که در کدام نقاط اقدامات آبخیزداری انجام شود.
نیک‌کامی به راه‌اندازی سامانه‌های سطوح باران در مرکز پژوهشکده خاک و آبخیزداری اشاره کرد و افزود: از این سامانه می‌توان در توسعه جنگل و احیای پوشش گیاهی که با خشکیدگی روبرو هستند استفاده کرد.
سرعت در کار نباید فدای کیفیت شود
معاون آبخیزداری، مراتع و امور بیابان سازمان جنگلها در این نشست مشترک گفت: در سال جاری حدود پنج میلیون هکتار اقدامات در بخش بیابان زدایی، احیای مراتع و آبخیزداری انجام می‌شود اما باید توجه داشت که نباید در انجام اقدامات سرعت در کار فدای کیفیت شود.
خسرو شهبازی با بیان اینکه هم سدها و هم اقدامات آبخیزداری توانسته است در سیل اخیر کشور نقش آفرینی کنند و از اثرات تخریبی سیل بکاهند افزود: نباید برای مطرح کردن اقدامات خود دیگران را مورد مواخذه قرار دهیم و یا فعالیت سایر دستگاه ها را زیر سوال ببریم.
وی در زمینه مالچ پاشی نیز گفت: در ارتباط با نحوه مالچ‌پاشی در عرصه انتقاداتی وجود داشت که جا دارد این کار با مطالعه و وسواس بیشتری آن هم در کانون های بحرانی انجام شود.
ابلاغ برنامه های اجرایی برای بوم سازگان زاگرس
کامران پورمقدم رییس شورای عالی جنگل، مرتع و آبخیزداری در این نشست با اشاره به مشکلات موجود در جنگل های زاگرس و زادآوری آن گفت: در انتهای سال ۹۷ مجموعه ای از برنامه های اجرایی برای بوم سازگان زاگرس تدوین و به استان ها ابلاغ شده است. بر خلاف سال های گذشته که دفاتر تخصصی راساً این کار را انجام می دادند این بار دستورالعمل‌های لازم از سوی رییس سازمان جنگل ها به استان‌ها ابلاغ شده است.
وی درباره جنگل های هیرکانی و حفاظت آن گفت: از همه ظرفیت‌های موجود برای حفاظت از جنگلها استفاده می‌کنیم و محوریت کار جوامع محلی و مشارکت مردم است.
مشارکت مردم و جوامع محلی محور اصلی حفاظت در منابع طبیعی است
معاون حفاظت و امور اراضی سازمان جنگل ها نیز در این نشست گفت: محور اصلی حفاظت در منابع طبیعی بر مشارکت مردم و جوامع محلی است.
بهمن افراسیابی اصلی ترین وظایف معاونت حفاظت را برنامه ریزی و توجه ویژه به کاداستر اراضی عنوان کرد و گفت: در سال جاری ۲۸ میلیون هکتار اقدامات کاداستر انجام می شود که آمار اقدامات انجام شده تا پایان سال به ۸۰ میلیون هکتار می رسد.
وی از ایجاد دو هزار کیلومتر کمربند حفاظتی در کشور خبر داد و گفت: این کمربندها در مناطق بحرانی و جاهایی که بالای ۳۵۰ میلیمتر بارندگی دارند اجرایی می شود.
افراسیابی تامین سوخت جایگزین در بین خانوارهای حاشیه جنگل ها و مراتع و مبارزه با آفات و امراض درختان جنگلی شمشاد و بلوط، پایش و نظارت و استعدادیابی اراضی در قالب ماده ۳ برای اقتصادی کردن طرح های منابع طبیعی را از برنامه های مهم معاونت حفاظت و امور اراضی برشمرد.
بر اساس این گزارش در نشست هم اندیشی بخش اجرا، تحقیقات و پژوهش مدیران کل منابع طبیعی استان های اصفهان، ایلام و گلستان به عنوان روسای مناطق سه گانه گزارشی از عملکرد، برنامه ها و سیاست های سال جاری را بیان کردند. در ادامه موضوعات مورد بررسی توسط مدیران منابع طبیعی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
همچنین در این نشست از اعضای ستاد اجرایی طرح های آبخیزداری، مدیران منابع طبیعی استان ها و همچنین از کارشناسان معین و ارزیاب معاونت آبخیزداری به خاطر اقدامات انجام شده در سال گذشته قدردانی شد.
