کارگاه آموزشی سه روزه مدل‌های اکولوژیکی سیستم‌های جنگل زراعی (Workshop on Ecological Models of Agroforestry Systems)

جلال هناره خلیانی

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی

کارگاه آموزشی “مدل‌های اکولوژیکی سیستم‌های جنگل‌زراعی” به مدت سه روز از سوی سازمان بهره‌وری آسیایی (Asian Productivity Organization: APO)، با تسهیل‌گری سازمان ملی بهره‌وری ایران و میزبانی سازمان ملی بهره‌وری سریلانکا از تاریخ 26 الی 28 خرداد 1400 به‌صورت مجازی و در پلتفرم وبینار (Zoom) برگزار شد (شکل 1). در این کارگاه، 38 کارشناس (2 نفر از ایران، 5 نفر از ترکیه، 5 نفر از تایلند، یک نفر از پاکستان، 3 نفر از بنگلادش، 2 نفر از چین، 5 نفر از فیلیپین و 15 نفر از سریلانکا) در یک فرآیند آموزش مشارکتی شرکت داشتند. در این کارگاه شش ارائه اصلی از سوی برگزارکنندگان و سه ارائه کشوری از ایران، تایوان و ترکیه ارائه شد که ارائه ایران در زمینه سیستم‌های جنگل‌زراعی در جنگل‌های زاگرس توسط آقای دکتر جلال هناره خلیانی عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی انجام شد. همچنین، در روزهای دوم و سوم، اعضای کارگاه در گروه‌های 10 نفری دسته‌بندی شده و در زمینه موارد مطرح‌شده در کارگاه و تجارب کشوری به بحث و تبادل نظر پرداختند.

شکل1- عکس گروهی شرکت‌کنندگان در کارگاه آموزشی

در این کارگاه، دکتر کمل ملوانی (Dr. Kamal Melvani) از دانشگاه چارلز داروین استرالیا، آقای روان راید (Mr. Rowan Reid) از بنیاد آگروفارستری استرالیا و دکتر آبیار رحمان (Dr. Md Abiar Rahman) از دانشگاه کشاورزی شیخ‌مجیبور رحمان بنگلادش، مطالب مختلفی ازجمله شیوه‌های نوآورانه جنگل زراعی برای احیای حوزه آبخیز، طراحی مناسب جنگل زراعی برای جوامع متنوع روستایی، نقش جنگل زراعی در بهبود امنیت غذایی و اهداف توسعه پایدار، آموزش کشاورزان، شبکه‌سازی و پایش مشترک برای توسعه جنگل‌زراعی، افزایش سازگاری و تعدیل اثرات تغییرات آب و هوایی از طریق اجرای سیستم های پایدار جنگل زراعی را ارائه کردند.

با توجه به اینکه کشورهای شرق آسیا تجارب ارزشمندی در زمینه سیستم‌های جنگل‌زراعی دارند و با توجه به اهمیت کاشت تلفیقی درختان با محصولات زراعی در افزایش بهره‌وری محصولات از یک سو و اهمیت اکولوژیکی سیستم‌های جنگل‌زراعی در حفاظت از تنوع زیستی و افزایش تاب‌آوری در مقابل تغییرات اقلیمی، این کارگاه آموزشی مجازی فرصت ارزشمندی برای آشنایی با سیستم‌های اکولوژیکی جنگل‌زراعی موجود در سایر کشور‌های آسیایی و آشنایی با ضعف‌ها و تهدیدات و نقاط قوت و فرصت‌های این سیستم‌ها را به‌وجود آورد. جنگل‌زراعی و عملیات کاشت تلفیقی در مدیریت زنجیره تأمین محصولات کشاورزی همراه با حفاظت و به‌سازی منابع طبیعی و جنگل نقش مهمی ایفا می‌کند. همچنین، پتانسیل‌های آموزش و ترویج و روش‌های ترویجی جنگل زراعی از درس‌آموخته‌های مهم این کارگاه آموزشی بود که در دو سخنرانی مهم آموزش داده شد.