پاسخ حشرات آفت جنگل به تغییرات آب ‌و هوایی

نگارش: مرضیه علی نژاد

تغییر اقلیم یک پدیده چندوجهی است که شامل افزایش CO₂، بالا رفتن دما، افزایش خشک‌سالی و توفان‌های مکرر می‌شود. همه این عوامل می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم از طریق برهمکنش با درختان میزبان و دشمنان طبیعی بر آفات جنگل تأثیر بگذارند. انتظار می‌رود بیشتر پاسخ‌های حشرات برگ‌خوار جنگلی به تغییرات آب‌وهوایی مثبت باشد مانند کاهش طول دوره یک نسل، افزایش میزان باروری و بقا که منجر به افزایش دامنه گسترش و طغیان این آفات می‌شود. همچنین آفت جنگل می‌تواند از اثرات هم‌افزایی فشارهای تغییرات آب‌وهوایی مانند خشک‌سالی‌های بیشتر یا توفان‌های گرمایی نیز به سود خود استفاده کنند. هرچند ممکن است تغییرات آب‌وهوایی اثرات منفی کمی نیز بر جمعیت حشرات داشته باشند که از جمله این اثرات می‌توان به اثرات کشنده امواج گرمایی یا شوک‌های حرارتی، کاهش خوش‌خوراکی بافت میزبان گیاهی یا افزایش تعداد پارازیتوئیدها و شکارگران اشاره کرد. اثرات متقابل پیچیده بین عوامل استرس‌زای غیرزنده، درختان میزبان، حشرات گیاهخوار و دشمنان طبیعی آنها، پیش‌بینی پیامدهای کلی تغییرات آب‌وهوایی بر سلامت جنگل را بسیار دشوار کرده است. این امر مستلزم توسعه مدل‌های مبتنی بر فرآیند به‌منظور شبیه‌سازی پویایی جمعیت آفات در اثر تغییرات اقلیم است.

امروزه همه ما می‌دانیم که آب‌ و هوای زمین به دلیل افزایش گازهای گلخانه‌ای تولید شده توسط فعالیت‌های انسانی در حال تغییر است. گرم شدن آب‌وهوا به نفع موجودات زنده دارای تحرک بیشتر با طول دوره یک نسل کوتاه‌تر است، زیرا این موجودات به‌سرعت حرکت کرده و از شرایط نامساعد دور شده و نسبت به گونه‌های دارای طول نسل طولانی‌تر با سرعت بیشتری با شرایط موجود سازگار می‌شوند. بنابراین، به نظر می‌رسد در رقابت برای سازگاری با گرمایش جهانی، حشرات بر درختان پیروز می‌شوند و امروزه در سراسر جهان شاهد طغیان حشرات به دلیل افزایش دمای هوا و اثرات مخرب آن بر جنگل‌ها هستیم.

تغییرات آب‌وهوایی فقط شامل افزایش دما نیست. در قرن گذشته CO₂ اتمسفر از 280 به 400 ppm افزایش‌یافته و ممکن است تا سال 2050 به 550 ppm  برسد. فراوانی و شدت خشک‌سالی‌ها افزایش‌یافته است و پیش‌بینی می‌شود در آینده با افزایش بیشتری همراه باشد که منجر به زوال و مرگ درختان می‌شود. روند مشابهی در مورد خسارت طوفان‌ها پیش‌بینی می‌شود که تأثیر آن بر جنگل‌های دارای بارش‌های زمستانی به‌صورت ضعیف‌تر ریشه درختان نشان داده می‌شود. همه عوامل فوق می‌توانند جنگل‌ها را در برابر حملات حشرات برگ‌خوار مستعدتر کنند. در نتیجه همواره باید نسبت به اثرات پیچیده ناشی از گرمایش زمین بر جنگل‌ها آگاه بوده و نسبت به حفظ و حمایت از این گنجینه‌های سبز و ریه‌های تنفسی زمین اقدامات لازم را اتخاذ نمود.

منبع:

H. Jactel, J. Koricheva, B. Castagneyrol, Responses of forest insect pests to climate change: Not so simple. Curr. Opin. Insect Sci. 35, 103–108 (2019). 10.1016/j.cois.2019.07.010