جلسه چهارم کارگروه پارک‌های جنگلی در تاریخ 18-9-1399 به صورت برخط از طریق سامانه ویدئوکنفرانس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برگزار شد. در این جلسه مباحثی به ترتیب زیر ارائه شد:
– آقای دکتر وحید اعتماد (دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران)
سخنرانی ایشان در رابطه با قابلیت‌ها و پتانسیل‌های گردشگری جنگل‌های هیرکانی. تاریخچه، اقوام کهن و اسطوره شناسی، سابقه سکونت در البرز، زمین‌شناسی، اقلیم، دسترسی و موقعیت، تنوع زیستی و جوامع گیاهی، درختان کهنسال، اهمیت جهانی، ظرفیت های گردشگری تاریخی و طبیعی هیرکانی مهم‌ترین محورهای سخنرانی ایشان بود.
– آقای دکتر افشین دانه‌کار (دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران)
دو موضوع گردشگری و پارک های جنگلی باید به تفکیک بررسی شود و کدهای مکانی و رفتاری در هر بخش مورد توجه قرار گیرد.
تدوین برنامه راهبردی مستقل از برنامه‌ریزی فضایی است و باید به یکی از روش‌های “مشکل مبنا” یا “هدف‌گرا” انجام شود. تدوین برنامه راهبردی وابسته به اسناد بالادستی است و در این رابطه سند راهبردی توسعه گردشگری به تصویب هیات وزیران رسیده است که می‌تواند خط مشی جلسات بعدی باشد.
– آقای دکتر قدرت اله برزه کار (صاحب نظر در حوزه پارک‌ها و تفرجگاه‌های جنگلی و گردشگری)
پیشنهاد توجه به کل پارک‌ها به جای تمرکز صرف بر پارک‌های جنگلی (Nature-based Parks)
مهم‌ترین مشکلات موجود در زمینه مدیریت پارک‌های جنگلی: نقش ذینفعان در تدوین برنامه‌ها کمرنگ است. / سازمان جنگل‌ها پارک‌های جنگلی را به عنوان مناطق حفاظت شده می‌داند و برای مجری اختیاری قائل نمی‌شود. / مناطق حفاظت شده و پارک‌ها باید خودشان را از نظر اقتصادی تامین کنند./ شرح خدمات سازمان جنگل‌ها سخت و غیرقابل انعطاف است. طبق شرح خدمات بسیاری آمار و اطلاعات تهیه می‌شود که عملاً استفاده‌ای از آن نمی شود. زون‌بندی غیرضروری/ روش تجزیه و تحلیل سیستمی برای تدوین طرح پارک‌ها مناسب نیست. / تعامل بین سازمان جنگل‌ها و وزارت میراث فرهنگی و گردشگری کافی نیست. / لازم است از Preservationismبه سمت Conservationism برویم.
– آقای مهندس اکبر ملکان راد (معاون فنی، امور پارک‌ها و نهالستان و ذخیره‌گاه‌های جنگلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور)
هدف از مدیریت پارک های جنگلی در مرحله اول حفاظت از طبیعت است، بعد ترویج و سپس گردشگری. اصل در برنامه‌ریزی و طرح‌ریزی پارک جنگلی کمترین خسارت به جنگل و عرصه است. در شرح خدمات استانداردها و مبنای ظرفیت اکولوژیک وجود دارد و با توجه به رویشگاه و منطقه، شرح خدمات انعطاف‌پذیر است. تعریف حداقل 4 زون ضروری است و در مبحث زون‌بندی از کتاب دکتر مخدوم به عنوان منبع بهره‌گیری شده است. برای تدوین برنامه راهبردی باید مشکل مبنا پیش برویم.
– دکتر حمیدرضا سعیدی (مسئول گروه پارک‌ها و ذخایر جنگلی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور)
برای مکان‌یابی پارک‌های جنگلی 6 شاخص مهم درنظر گرفته شده است. برای ذخیره‌گاه‌های جنگلی نیز 5 بافرزون درنظر گرفته شده که در زون 4 و 5 گردشگری به عنوان یک منبع درآمد مطرح است.
– دکتر علی قمی (رئیس گروه میراث طبیعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری)
جنگل‌ها ظرفیت متنوعی برای گردشگری دارند که تجمیع بهره‌گیری از ظرفیت‌ها در پارک‌های جنگلی، کاهش تخریب را در پی دارد. یکی از ایرادات موجود در طرح پارک‌های جنگلی، عدم امکان پیاده‌سازی زون‌های تعریف شده، در طبیعت است و بر این اساس باید زون‌بندی به نوعی انجام شود که قابلیت اجرا داشته باشد.
– دکتر عادل جلیلی (ریاست مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور)
پرسش اینجاست که آیا “پارک‌های جنگلی” می توانند ظرفیت گردشگری جنگل‌ها را فعال کنند یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است، باید آسیب‌شناسی شده، مدیریت پارک‌های جنگلی تا حال حاضر مورد بررسی قرار گرفته و موفقیت‌ها و شکست‌ها شناسایی شوند. همچنین، دیگر ظرفیت‌های گردشگری به جز پارک‌های جنگلی چه می‌تواند باشد. به هرحال، هدف حفظ جنگل‌های طبیعی کشور است. اقتصاد کشور منابع محور است (متکی به نفت، معادن، زمین، کشاورزی و آب) و قربانی اول این نوع اقتصاد، منابع طبیعی است. باید اقتصاد منابع محور به اقتصاد خدمات محور سوق پیدا کند تا فشار بر منابع طبیعی کشور کاهش یابد. یکی از این خدمات بحث گردشگری است.
