عوامل مختلفی مراتع کشور را تهدید می کنند. عمده توجه به حضور دام مازاد است که خود نقش اساسی در کاهش کیفیت رویشگاه ها دارد. ولی از بین رفتن یکپارچگی رویشگاه ها و تکه تکه شدن آنها تهدیدی به مراتب جدی تر می باشد. اجرای پروژه های عمرانی مانند: عبور خطوط انتقال نیرو، ایجاد جاده ها، صنایع و معادن از جمله این عوامل هستند که یکپارچگی مراتع را از بین می برند. در بخش کشاورزی هم تغییر کاربری اراضی از طریق توسعه اراضی زراعی و باغی تحت برنامه های توسعه کشت محصولات زراعی و یا ایجاد باغ در اراضی شیبدار اتفاق می افتد. لذا تکه تکه شدن مراتع به عناوین مختلف و واگذاری این اراضی در نقاط مختلف کشور به یک پدیده دائمی و معمولی تبدیل شده است که هیچکس را تحریک و حساس نمی کند.
مراتع، رویشگاههای زنده و طبیعی این کشور هستند که نقش دائمی و پایدار در حفظ چرخه حیات دارند و بی توجهی به آنها بی شک جبران ناپذیر خواهد بود.
اکوسیستم های مرتعی نقش پایه ای در حفظ تنوع زیستی و آب و خاک دارند و به معنای واقعی بستر حیات هستند.
در کشور ما این نوع رویشگاه ها بیشتر نقش ذخیره زمین برای برنامه های توسعه ای محسوب می شوند و تحت هیچ شرایطی تخریب آنها خط قرمز کسی محسوب نمی شود. در حالی که اگر خسارتهای ناشی ازسیل، ریزگرد و تخریب سرزمین به صورت درست و واقعی محاسبه شوند علاوه بر خسارتهای وارده به تعلقات جوامع انسانی خسارتهای محیط زیستی از قبیل فرسایش تنوع زیستی، انقراض گونه ها و اکوسیستم ها، فرسایش خاک، از بین رفتن ظرفیت جذب رطوبت و تشدید پدیده تغییر اقلیم مدنظر قرار گیرد هرگز این تغییر کاربری ها توجیه اقتصادی پیدا نمی کردند. بنابراین مراتع، زمینهای بایر و بی مصرف نیستند که منبع ذخیره زمین برای توسعه آینده باشند، آنها رویشگاههای زنده و طبیعی این کشور هستند که نقش دائمی و پایدار در حفظ چرخه حیات دارند و بی توجهی به آنها بیشک جبران ناپذیر خواهد بود.
منبع مطلب: نشریه “طبیعت ایران” به قلم دکتر عادل جلیلی، استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
