نوزدهمین دوره از نمایشگاه دستاوردهای پژوهش، فناوری و فن بازار تهران در محل نمایشگاه بین المللی تهران از سوم دی ماه سال جاری آغاز شده وتا ششم دی ماه پذیرای عموم علاقمندان خواهد بود.
امسال نیز موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با ارائه تعدادی از دستاوردهای تحقیقاتی خود همانند سالهای گذشته در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش،فناوری و فن بازار تهران شرکت نموده و میزبان بازدید کنندگان زیادی بوده است.
عناوین دستاوردهای ارائه شده موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور در نمایشگاه هفته پژوهش به شرح زیر می باشد:
۱-بانک ژن منابع طبیعی ایران
بیش از ۴۶ هزار نمونه ذخایر ژنتیکی به تفکیک جدول زیر از سطح کشور جمع آوری حفاظت شده است و این فعالیت همچنان ادامه دارد.
| تعداد جمعیت بذری | تعداد گونه | تعداد جنس | نوع ذخایر ژنتیکی بانک ژن منابع طبیعی ایران |
| ۲۰۷۰۰ | ۱۴۹۱ | ۳۵۰ | کلکسیون بذر گیاهان مرتعی |
| ۲۱۵۰۰ | ۱۶۴۱ | ۴۱۵ | کلکسیون بذر گیاهان دارویی |
| ۲۵۹۹ | ۲۴۲ | ۱۱۰ | کلکسیون بذر گیاهان جنگلی |
| ۲۰۰۰ | ۱۷۶ | ۵۸ | سایر (بذور خارجی و غیر از سه دستۀ بالا) |
| ۴۶۷۹۹ | ۳۵۵۰ | ۹۳۳ | جمع کل |
۲- بخش تحقیقات بیابان
ارزیابی کارایی چند نوع مالچ شیمیایی به منظور جایگزینی با مالچ نفتی در تثبیت ماسه‌های روان
بررسی های میدانی از چند نوع مالچ معرفی شده به بخش بیابان در موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورنشان داد که مالچ پلیمری در شرایط طبیعی تپه های ماسه ای کاشان از استحکام لازم برخوردار نبوده و پس از گذشت یک ماه از پاشش، توسط باد تخریب شد. مالچ پتاس ازاستحکام کمی برخوردار بوده و پس از گذشت ۲ ماه شواهد فرسایش و بادبردگی روی آنظاهر گردید. اما در زمانی که بر روی تپه های ماسه ای قرار دارد قدرت جذب رطوبت بالایی دارد. انعطاف و استحکام مالچ های رایکا پژوهش(آکرلیکی۱ ) و پایا شرایط مناسب تری نسبت به مالچ فارس دارد. مالچ فارسپس از گذشت ۸ ماه از پاشش دچار شکستگی های کوچک شده و انعطاف و خاصیت ارتجاعی خودرا از دست می دهد.
مکان یابی خاکهای حساس به فرسایش، راهکار تثبیت گرد و غبار در سیستان
هامون برینگک در حدفاصل بین هامونهای پوزک و صابری یکی از مهمترین منابع تولید کننده ریزگرد و ماسه است.
میزان انرژی بادهای فرساینده در دشت سیستان بالاترین پتانسیل حمل ماسه در بیابانهای داخلی جهان میباشد.
میانگین میزان بادبردگی از سطح هامون برینگک در طول دوره وزش بادهای ۱۲۰ روزه حدود ۲ سانتیمتر که معادل ۳۲ کیلوگرم در یک مترمربع است.
استفاده از پین فرسایشی همراه با مدلهای زمین آمار برای برآورد بادبردگی در مناطقی که دارای باد غالب یک جهته هستند می تواند نتایج رضایتبخشی در برآورد فرسایش بادی بهمراه داشته باشد.
احداث ایستگاه سنجش فرسایش بادی با دو نوع رسوبگیر در اراضی کشاورزی زهک.
بیشتر خاک های حساس در حاشیه هامونها، محل رسوبگذاری آبرفتهای رودخانه های فصلی قرار دارند. آورد رودخانه فراه یکی از مهمترین مناطق حساس است که مهار آن کمک شایانی در کاهش چالش فرسایش بادی در سیستان می باشد. این امر بایستی با مشارکت کشور افغانستان صورت گیرد.
۳- بخش تحقیقات حمایت و حفاظت
راهکارهای تحقیقاتی جهت کنترل شبپره شمشاد
شمشاد (Buxus hyrcana Pojark) یکی از گونههای ارزشمند و منحصر به فرد جنگلهای هیرکانی شمال کشور است که در فهرست گونههای گیاهی در معرض خطر انقراض قرار دارد. در سال ۱۳۹۵ آفت شبپره شمشاد با نام علمیCydalima perspectalis (Walker,1859) از خانواده Crambidae از شمال کشور گزارش شد که به شدت انتشار یافته و موجب از بین رفتن تعداد زیادی از درختان شمشاد در استان‌های مازندران، گیلان و گلستان شد.
راهکارهای مناسب و موثر جهت کنترل شبپره شمشاد وحفاظت از این شامل موارد زیر می باشد
کنترل موفق شب پره شمشاد با استفاده از کود گیاهیBio 1 (عصاره تلخه بیان) و ترکیب گیاهیRUI AGRO (ماترین: عصاره تلخه بیان)
معرفی دو دشمن طبیعی علیه شب پره شمشاد از ذخیرهگاههای شمشاد هیرکانی
کنترل موفق شبپره شمشاد با استفاده از ترکیب گیاهی ضدتغذیهای نیم آزال
کنترل و ردیابی موفق شبپره شمشاد توسط تلههای فرمونی و نوری در ذخیرهگاههای شمشاد هیرکانی
معرفی دو نماتد بیمارگر و دارای قدرت بیماریزایی روی شبپره شمشاد
کنترل قطعی شبپره شمشاد با استفاده از باکتری Bacillus thuringiensis kurstaki و اختلاط آن با ترکیبات گیاهی جهت افزایش کارایی
موزه حشرات باغ گیاه شناسی ملی ایران
موزه حشرات باغ گیاه‌شناسی ملی ایران در سال ۱۳۹۷ افتتاح گردید. این موزه به عنوان اولین موزه نمایشی حشرات در ایران، شامل بیش از ۳۰۰۰ نمونه حشرات ازایران ونقاط مختلف دنیا میباشد.
۴- بخش تحقیات زیست فناوری
دست‌یابی به پروتکل تکثیردرون‌شیشه‌ای ۳۴ گونه گیاهی مهم و درمعرض انقراض
کشت بافت ابزاری است که می‌تواند گونههای گیاهی از جمله درختان جنگلی و دارویی در معرض انقراض را که در شرایط طبیعی قادر بهتکثیر نیستند، از خطر نابودی نجات دهد. با استفاده از این روش می‌توان با تکثیرانبوه گیاهان در شرایط کنترل شده آزمایشگاه و سپس کشت آنها در عرصه‌های طبیعی، درحفظ گونههای جنگلی در حال زوال موثر بود. به همین منظور در آزمایشگاه کشت بافتگروه زیست فناوری مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور در طی سه دهه اخیر حدود ۳۴گونه جنگلی و دارویی در معرض خطر که مشکل ازدیاد از طریق سایر روشهای تکثیر را داشته یا فاقد بذر هستند و نیزاکوتیپهای خاص مثل گیاهان دارویی و یا گونههای برتر و دارای اهمیت اقتصادی مثلگیاهان سریعالرشد (صنوبر، اوکالیپتوس) از طریق ریزازدیادی انجام شد و نهال‌هایکشت بافتی، بعد از طی مراحل سازگاری در گلخانه به عرصه منتقل شدند.
معرفی دو رقم کاشان ۹۳ و یزد ۹۴ و هفت ژنوتیپ برتر گل محمدی
گل‌محمدی در اواخر دهه هفتاد در برنامه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورقرارگرفت. با توجه به اهمیت این گیاه، طرحی جامع با بیش از ۵۰ پروژه بهره بری دکتر طبایی عقدایی استاد بخش تحقیقات زیستفناوری و همراهی محققان مختلف از بخش‌های ستادی مرتبط و تعداد زیادی از مراکز استان‌ها با بکارگیری بیش از ۸۰ ژنوتیپ از سراسر ایران در قالب روشهای مختلف تحقیقاتی به اجرا درآمده و ویژگیهای مختلف آن ارزیابی شد. یکی ازاثرات این برنامه معرفی دو رقم کاشان ۹۳ و یزد ۹۴ و نیز هفت ژنوتیپ برتر در اقلیمهای مختلف بوده است. این مؤسسه با تکثیر آنها و با انعقاد قراردادی با معاونت محترم باغبانی وزارت جهاد کشاورزی نهال‌هایی از آنها را در اختیار بیش از ۲۵ شرکت دانش بنیان و تولید نهال قرارداده است تا ایشان با تکثیرگسترده آنها بتوانند نیازکشاورزان و شرکت‌های علاقه‌مند به کشت و بهره‌برداری از گل‌محمدی را تأمین کنند.
۵- بخش تحقیقات صنوبر
استفاده از توانمندی گونه های مختلف بید (Salix sp.) در زراعت چوب
این موسسه به‌منظورارزیابی توانمندی‌های گیاه چوبی بید در زراعت چوب اقدام به مطالعه جامع گونههای مختلف بید در کشور نمود که در نتیجه آن تعداد ۳۲ گونه و ۶ دورگ به‌صورت درختی،درختچه‌‌ای و بوته‌‌ای شناسایی شده و در ۳ زیر جنس و ۱۰ بخش طبقه بندیگردیدند.
کلن موفق صنوبرنیگرا با عملکرد حجمی چوب بالا در استان‌های البرز و تهران
در مقایسه با تولید صنوبرکاری‌های بومی و متداول کشت های قدیم (۱۵-۱۰ متر مکعب در سال و در هکتار)دارای ۲ برابر عملکرد تولید می باشد.
نسبت به کلن‌های نیگرا بومی از تولید چوب به مراتب بالاتری در سال و در هکتار برخوردار است.
کلن جدید بر خلاف اغلب کلن‌های نیگرا در برابر آفت مکنده شته مومی کاملاً مقاوم بوده و در بررسی‌های انجام شده این آفت بر روی کلن البرز هیچ‌گونه فعالیتی نداشته است و این از ویژگی‌هایمثبت این کلن می باشد.
۶-بخش تحقیقات گیاهان دارویی
معرفی برخی ژنوتیپ ها و ارقام مناسب گل‌محمدی برای کشت در شرایط دیم
انتخاب و معرفی ۷ ژنوتیپ برتر در فاز مقدماتی و معرفی ارقام مناسب گل محمدی برای کشت در مناطق دیم‌خیز کشور در فازهای تکمیلی
معرفی گونه های برتر کمی و کیفی آویشن های ایران
در بین گونه های مورد بررسی اکسشن های نخبه مورد شناسایی قرار گرفتند: گونه دنایی یاTh. daenensis ، از نظر کمی، کیفی و سازگاری با شرایط اقلیمی ایران با گونه باغی یا Th. vulgaris رقابت داشته و در بیشترموارد موفق تر بود.
۷-بخش تحقیقات مرتع
طرح ملی پراکنش گیاهان دارویی کشور
به‌منظور شناسایی گونههای دارویی کشور، نخست لیست فلورستیک تهیه و گونههای داروی از فهرست فلورمشخص گردید. پس از شناسایی گونههای دارویی، خانواده هر یک از گونههای مذکور مشخص و لیست گونههای دارویی موجود در مراتع کشور تهیه گردید و سپس قلمرو پراکنش گیاهان دارویی در نواحی مختلف کشور تعیین شد. خصوصیات رویشگاهی گیاهان دارویی شامل خصوصیات اقلیمی و آب و هوایی و همچنین خصوصیات خاک و دامنه ارتفاعی، حضور گونههای دارویی مشخص گردید. نتایج این طرح ملی در قالب ۹ جلد کتاب منتشر شده است که شامل استان‌های اصفهان، قم، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، قزوین، بوشهر، یزدو سمنان میباشد و ۲۱ جلد کتاب در حال آماده‌سازی است.
طرح ملی تعیین علوفه قابل برداشت مراتع کشور
طرح ملی تعیین علوفه قابل برداشت مراتع کشور، طی یک قرارداد پژوهشی بین مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور (بخش تحقیقات مرتع) با سازمان جنگلها و مراتع کشور (دفتر امور مراتعکشور) منعقد شد. این طرح ملی در قالب ۴ پروژه، ۲۱۶ زیر پروژه در ۵۴ سایت به مدت ۵سال از سال ۱۳۸۵ لغایت ۱۳۹۰ اجرا گردید. نتایج این طرح در قالب گزارش‌نهایی،مقالات‌علمی و ۱۳ جلد کتاب منتشر شده و در اختیار جامعه علمی قرار گرفته است.
در این نمایشگاه که امسال با همکاری سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی به صورت یک سازه جدا جهت گردآوری اطلاعات کلیه سازمانهای زیرمجموعه در سالن ۶ نمایشگاه بین المللی تهران طراحی و تعبیه شده بود، با استقبال خوبی از جانب بازدیدکنندگان متخصص حوزه پژوهش همراه بود. علاوه بر این کلیه همکاران وزارت جهاد در یک مجموعه مجزا می توانستند شاهد سایر طرح های بخش های مرتبط و فعالیت های صورت گرفته باشند.
موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با ارائه کلیه دستاوردهای ارائه شده در بالا به صورت پوستر که توسط استندهای دیجیتال در معرض نمایش بودند و یک کلیپ مجزا از موزه حشرات باغ گیاه شناسی ملی ایران به ارائه دستاوردهای پژوهشی خود پرداخت. علاوه بر این نمونه کنده و چوب های بخش صنوبر، بذور بانک ژن، کتابهای مرتبط با طرح شناخت و کتابهای بخش مرتع، و نمونه هایی از گونه های کشت باف زیست فناوری نیز جهت نمایش برای عموم به نمایشگاه آورده شده بود.
در روز افتتاحیه محلغرفه ها شاهد حضور دکتر خاوازی رئیس محترم سازمان تحقیقات و تعدادی از همراهان ایشان بودند که با بازدید از غرفه ها از غرفه موسسه نیز بازدید داشتند. در مورد دستاوردهای ارائه شده به نمایشگاه و پروژه سرپرستی بذور بانک ژن به ایشان توضیحاتی ارائه شد که مورد استقبال قرار گرفت.
در ادامه تعدادی ازروسا و معاونین پژوهشی سایر موسسات وابسته به سازمان نیز طی بازدید از موسسات خوداز غرفه موسسه نیز بازدید کردند. در روز دوم نمایشگاه جناب آقای دکتر خاوازی، معاون محترم وزیر جهاد کشاورزی به همراه حجت الاسلام و المسلمین سعیدیان مسئول حوزه نمایندگی ولی فقیه در سازمان تحقیقات و رئیس محترم سازمان شیلات ایران نیز ضمن بازدید از سایر غرفه ها از غرفه موسسه نیز بازید بعمل آوردند.
در پایان خاطر نشان می شود که نمایشگاه موجود می تواند پل ارتباطی جهت معرفی نوآوری های مختلف افراددر حوزه های تحقیقاتی باشد که بتواند مورد استقبال شرکت های مختلف تجاری سازی مرتبط قرار گیرد.
