هموطنان ارجمند و دوستداران و همراهان باغ گیاه‌شناسی ملی ایران
اخیرا در تاریخ 1402/12/18، آقای دکتر حمیدرضا صارمی، معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران با ارسال پیامی، ضمن تأکید بر ارزش‌های باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، توافق میان ارتش جمهوری اسلامی ایران و شهرداری مبنی بر توقف پروژه بلندمرتبه سازی در جوار باغ را اعلام کرد. وی در قسمتی از این پیام آورده است:
“باید این مژده را در آستانه سال جدید به شهروندان و هموطنان عزیز داد که با تدبیر “شهردار محترم تهران” و “امیر فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران” پرونده ساخت و ساز در حریم درجه یک باغ گیاه‌شناسی ملی برای همیشه بسته شد و نهایتا مقرر گردید تا پروانه صادره ساخت و ساز در حریم باغ گیاه‌شناسی اصلاح گردد و با هماهنگی ادارات و دیگر سازمان‌ها و بر اساس مصوبه شوراي عالي معماری و شهرسازی با حفظ حقوق برای تعاونی‌های ساخت مسکن در حریم باغ گیاه‌شناسی که در آنجا دارای حق مکتسبه بوده‌اند در مکان و فضای دیگری برای ساخت مسکن زمین معوض داده شود.”
لازم است در این مورد نکاتی را محضر هموطنان بزرگوار و مسئولین محترم عرض نماییم:
- ضمن قدردانی از شهرداری تهران به خاطر تمکین از مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری و درک اهمیت باغ گیاه‌شناسی ملی ایران و توجه به منافع ملی و همچنین با سپاس فراوان از ارتشیان جان برکف و همیشه در صحنه، که همراهی با 85 میلیون ایرانی میهن‌پرست و دفاع از منافع ملی را بر منافع شخصی خود ترجیح دادند، اخذ این تصمیم درست و خداپسندانه را به ایشان و ملت شریف و حامی باغ گیاه‌شناسی ملی ایران تبریک می‌گوییم.
- اکنون بر همه آشکار است که باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، برخلاف باغ‌ها یا فضاهای سبز معمولی، ماوای بیش از 4000 گونه‌های گیاهی از اقالیم مختلف، و محلی برای “حفاظت خارج رویشگاهی” از ذخایر ژنتیکی کشور و کانونی برای فعالیت های عمیق علمی، پژوهشی، آموزشی، ترویجی، تفریحی، تفرجگاهی و فرهنگی است. این باغ با قدمتی 55 ساله و با وسعتی 150 هکتاری، در 22 قطعه، متعلق به مناطق مختلف رویشی داخلی و خارجی، بسیاری از ذخایر ژنتیکی گیاهی کشور ایران را چه به صورت گیاه و چه به صورت بذر در خود جای داده است و در نوع خود در منطقه غرب آسیا منحصربه فرد است.
- این باغ باید همانند دیگر باغ‌های گیاه‌شناسی جهان، که برخی از آنها نزدیک به سه قرن از تأسیس‌شان می‌گذرد، صدها سال به حیات خود ادامه دهد و روز به روز شاداب‌تر و غنی‌تر، از لحاظ تنوع زیستی، خدمت‌رسانی کند. از این رو، نگاه “موقتی” به این باغ (همانند باغات میوه و یا حتی سایر فضاهای سبز) نگاهی کوته‌نظرانه است. در رویکرد و نگاه “بلندمدت” به این باغ، تمامی پدیده‌های سوء و زیان‌بار کوچک و عوارض ناگوار ناچیز، که باغ را مورد تهدید قرار می‌دهد، بزرگ دیده خواهند شد و مدیران باغ برای برطرف کردن آنها، باید از هیچ تلاشی فروگذاری ننمایند. چرا که همین عوارض به ظاهر ناچیز، می‌توانند در بلندمدت تاثیرات ناگوار خود را بر باغ وارد نمایند. به همین دلیل است که کشورها، همه‌گونه تدابیر لازم برای حفاظت از این گنجینه‌های ارزشمند، مانند تعریف و تعیین حریم برای آنها، را در دستور کار خود قرار می‌دهند.
- نکته مهم و شایان توجه دیگر، در خصوص باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، اثرپذیری آن از دخالت‌ها و دستبردهای انسان در طبیعت اطراف آن است. اقداماتی مانند شهرسازی‌های غیر اصولی، به‌تدریج آثار و تبعات زیان‌باری بر زندگی و حیات گیاهان موجود در باغ، به ویژه آنهایی که موطنی متفاوت از اکوسیستم محل باغ دارند، می‌گذارد. متأسفانه شکل‌گیری ساخت و سازهای فراوان منطقه 22 به‌ویژه در مناطق شمالی باغ، در چندسال گذشته، آثار نامطلوب فراوانی بر باغ گذاشته، که یکی از آنها، کاهش آب در سفره‌های زیرزمینی و به تبع آن، افزایش عمق سطح آب چاه‌های باغ و کاهش دبی آب چاه‌های آن، از 220 لیتر بر ثانیه به 70 لیتر بر ثانیه است، که زنگ خطری جدی برای حیات گیاهان باغ به‌شمار می‌آید. متأسفانه هم اکنون با خشک شدن تدریجی تعداد قابل توجهی از درختان، در هر سال، شاهد این اثرات نامطلوب هستیم. بنابراین لازم است همان‌گونه که مقامات کشوری و شهری از جمله سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، شهرداری تهران و شرکت آب و فاضلاب تهران، تاکنون همکاری‌های درخور توجهی داشتند، در آینده نیز همکاری‌های خود را در تأمین مناسب آب باغ ادامه دهند.
- در پایان ضمن دعوت از هموطنان عزیز برای بازدید از باغ گیاه‌شناسی ملی ایران، در روزهای نخستین سال پیش رو، که نشاط و زیبایی وصف‌ناپذیری به خود گرفته است، امیدواریم هرچه زودتر توافق گفته‌شده در صدر این بیانیه، اجرایی شده و ساخت و ساز در پیرامون باغ گیاه‌شناسی ملی ایران برای همیشه متوقف و این پروژه به مکانی دیگر منتقل شود.
