سازمان هواشناسی جهانی (WMO) چند ماه پس از انتشار ششمین گزارش ارزیابی جهانی تغییر اقلیم که توسط سه گروه (WGI, WGII, WGIII) مجمع بین‌الدول تغییر اقلیم (IPCC) انتشار یافته بود نسبت به انتشار گزارش وضعیت اقلیمی جهان در سال 2021 میلادی اقدام نمود. در این گزارش شاخص‌های اقلیمی و مقادیر حدی توجه و بررسی شده است. مقادیر ارائه شده بر مبنای داده‌های مشاهده‌ای است که توسط سنجنده‌های مختلف و با نظارت دقیق اندازه‌گیری و ثبت شده است. در این گزارش بر روی بعضی از شاخص‌های کلیدی و مهم اقلیمی تاکید شده است. گزارش به بیش از یکصد میلیار دلار خسارت ناشی از آب و هوا و همچنین اثراتی که بر روی امنیت غذایی و سایر ابعاد انسانی برجا گذاشته است، اشاره نموده است.
در این مختصر فقط به بعضی از شاخص‌های کلیدی اشاره شده است و امیدواریم توجه به این داده‌ها باعث شود که مسائل مربوط به تغییرات اقلیمی با اولویت بالاتری در برنامه‌ها گنجانده شود.
گرما:
1- میانگین دمای جهانی در سال 2021 حدود 0.13 ± 1.11 درجه سانتی‌گراد بالاتر از میانگین دوره 1850-1900 قبل از دوران صنعتی بود. این گرمای کمتر نسبت به سال‌های اخیر به دلیل نفوذ شرایط لانینا در آغاز و پایان سال است. هفت سال اخیر، 2015 تا 2021، جزء گرم‌ترین سال‌های ثبت شده بوده است.
افزایش سطح آب دریاها:
2- میانگین سطح آب دریاها در سال 2021 به رکورد جدیدی رسید و میانگین به 4.5 میلی‌متر در سال در دوره 2013-2021 افزایش یافت.
حفره اوزون:
3- حفره اوزون قطب جنوب در سال 2021 به حداکثر مساحت 24.8 میلیون کیلومتر رسیده است. این حفره غیرعادی عمیق و بزرگ ازن توسط یک گرداب قطبی قوی و پایدار و شرایط سردتر از حد متوسط در استراتوسفر پایین‌تر ایجاد شده است.
ذوب برف ها:
4- منطقه گرینلند رویداد ذوب استثنایی اواسط آگوست و اولین بارندگی ثبت شده در ایستگاه سامیت (Summit Station)، (بالاترین نقطه روی صفحه یخی گرینلند در ارتفاع 3216 متر) را تجربه کرده است (در ایران نیز بسیاری از یخچال‌های طبیعی در مناطق مرتفع دچار اختلاتی شده‌اند).
امواج حرارتی:
5- امواج گرمای استثنایی در سراسر غرب آمریکای شمالی و مدیترانه رکورد زده است. دمای دره مرگ، کالیفرنیا در 9 جولای به 54.4 درجه سانتی‌گراد رسید که برابر با مشابه میزان ثبت شده در سال 2020 بود که به عنوان بالاترین دمای ثبت شده در جهان حداقل از دهه 1930 بوده است. دمای ثبت شده در سیراکوز در سیسیل در سال 2021 به میزن 48.8 درجه سانتی‌گراد بوده است (البته ممکن است ما در ایران نقاطی مشابه این نقاط و یا حتی گرم‌تر داشته باشیم، ولی به علت عدم ثبت رسمی مورد اشاره قرار نگرفته باشد).
توفان شدید
6- توفان آیدا (Ida) مهم‌ترین توفان فصل اقیانوس اطلس شمالی بود که در 29 آگوست باعث فرونشست به زمین در لوئیزیانا گردید، که به عنوان قوی‌ترین ریزش خشکی ثبت‌شده برای آمریکا بوده است و خسارات اقتصادی آن در ایالات متحده حدود 75 میلیارد دلار برآورد شد (در ایران نیز ما شاهد طوفان‌های شدید بوده‌ایم. نیز توفان‌هایی که از طرف اقیانوس هند کشور ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد).
سیل مرگبار
7- سیل مرگبار و پرهزینه باعث خسارات اقتصادی 17.7 میلیارد دلاری در استان هنان چین شد و اروپای غربی برخی از شدیدترین سیل‌های تاریخ خود را در اواسط ژوئیه تجربه کرد. این رویداد در آلمان با زیان اقتصادی بیش از 20 میلیارد دلار همراه بود (در ایران نیز ما شاهد وقوع سیل‌های مخرب بوده‌ایم).
خشکسالی
8- خشکسالی بسیاری از نقاط جهان از جمله مناطقی در کانادا، ایالات متحده، جمهوری اسلامی ایران، افغانستان، پاکستان، ترکیه و ترکمنستان را تحت تاثیر قرار داد. در کانادا، خشکسالی شدید منجر به پیش‌بینی سطح تولید گندم و کلزا 35 تا 40 درصد کمتر از سطح سال 2020 شد، در حالی که در ایالات متحده، سطح دریاچه مید (Lake Mead) در رودخانه کلرادو در ژوئیه به 47 متر زیر سطح عرضه کامل رسید، سطحی که پایین‌ترین سطح ثبت شده بوده است (وضعیت خشکسال و بحران آب در ایران نیز از نظر مطالعات جهانی هم مورد تاکید و هشدار قرار گرفته است).
اثرات ترکیبی و کرونا
9- اثرات ترکیبی درگیری، رویدادهای شدید آب و هوایی (رخدادهای حدی) و شوک‌های اقتصادی، که توسط همه‌گیری کووید-19 تشدید شده‌اند، و فرایند پیشرفت در جهت بهبود امنیت غذایی در سطح جهان را که طی چندی دهه حاصل شده بود، تضعیف کردند (در ایران نیز اثرات ترکیبی تحریم‌ها، مناقشات منطقه‌ای، کرونا بر رخدادهای حدی افزوده شده‌اند).
جابجایی های داخلی (مهاجرت های داخلی)
10- خطرات آب و هوایی همچنان به جابجایی های داخلی کمک می کند. کشورهایی که بیشترین تعداد جابجایی ثبت شده تا اکتبر 2021 را داشتند، چین (بیش از 1.4 میلیون)، ویتنام (بیش از 664000) و فیلیپین (بیش از 600000) بودند (در ایران نیز ما شاهد مهاجرت‌های داخلی از مناطق خشک و دچار بحران های آبی به سایر مناطق بوده‌ایم).
مصطفی جعفری، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور و سرمؤلف ارزیابی جهانی تغییر اقلیم IPCC
